Tổng kho lưu trữ: Nhìn về Thanh

Thứ Sáu, ngày 17 tháng 5 năm 201338nhận xét

Người Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh giờ bị kỳ thị. Đi đâu cũng thấy người ta nói ghét dân Thanh Nghệ Hà, cầm hồ sơ xin việc mà giọng điệu, cái hộ khẩu ở vùng này thì coi như trượt rớt từ vòng đầu.

Thanh - Nghệ - Hà mà thực chất là hai xứ Thanh, Nghệ (tức là hai vùng đất có những khu biệt về Văn hóa). Trải khoảng ngàn năm tạo dựng, đi kèm theo đó là những tương đồng và dị biệt về lịch sử, văn hóa hình thành nên cốt cách, tâm tính con người.

Khu biệt văn hóa

Thanh - Nghệ được ví như Việt Nam thu nhỏ. Cái gì Việt Nam có thì Thanh - Nghệ cũng có. Lịch sử hai vùng này ước chừng trên ngàn năm, nghĩa là tương đương với lịch sử Việt Nam (từ Ngô Vương lập quốc đến giờ). Dân số ước chừng trên 8 triệu người, bằng gần 10% dân số Việt Nam.

Cả hai xứ đều là biên thùy trọng trấn của Vương quốc Đại Việt khi xưa. Là đất căn bản đế vương, Thanh - Nghệ quan trọng đến nỗi: Thanh Nghệ còn, Quốc gia còn, Thanh Nghệ mất Quốc gia mất.

Có ít nhất hai vương triều, hai nhà Chúa mà gốc tích là từ Thanh Hóa - người "làm vua" gần đây nhất mà xứ Thanh có được là ông Lê Khả Phiêu (nguyên TBT BCH Trung ương Đảng CSVN). Văn thần võ tướng xứ Nghệ bạt ngàn. Bắc sông Lam thiên về võ tướng, nam sông Lam thiên về văn thần.

Cụ Hồ cũng là người xứ Nghệ (nguyên gốc Quỳnh Lưu).

Trên khắp cõi Việt Nam đâu đâu cũng thấy mồ tử sỹ Thanh Nghệ. Nghĩa trang Trường Sơn phần lớn là tử sỹ Thanh - Nghệ. Chiến trường phía Bắc, hồi chống Tàu 1979 - 1984, lính Thanh kiên cường, quật khởi đánh cho người Tàu bạt vía.

Không phải đương nhiên mà sân Vinh được gọi là cái Chảo lửa. Người Nghệ mang cái bản sắc Choa dân 37 làm nên cả chảo lửa sân Vinh ở ngay Mỹ Đình.

Nhiều nhân vật lẫy lừng của Việt Nam từ quãng năm 30 trở lại đây có cái gốc chung Thanh Nghệ. Yếu tố lịch sử như thế vô hình chung khiến người Thanh - Nghệ tự bản thân đã mang cái tính ương ngạnh, kiêu hãnh và trịch thượng.

Loạn kiêu binh thời Lê mạt cũng bởi binh tướng túc vệ người Thanh Nghệ.

Trong một cơ quan, dù nhỏ mà có hai người Thanh Hóa ngồi tương đương vị trí thì tất mất đoàn kết. Căn nguyên rất đơn giản, người Thanh Hóa tính hãnh tiến, có máu làm thủ lĩnh, làm lãnh đạo và không chịu kém người.

Gềnh đá sông Mã, photo by Sông Hàn

Người xứ Thanh, thân ai làm người ấy chịu, hành xử theo cái kiểu anh cả nhưng cũng thiếu phần bao dung, thiếu hẳn phần khiêm hòa. Người xứ Nghệ thì cố kết cộng động cao, sẩy việc cả nhóm cùng đứng ra gánh vác, người Nghệ phần nào có sự bao dung hơn người xứ Thanh.

Nhưng ngay ở Nam - bắc sông Lam cũng có sự phân cách. Người Nghệ An luôn tự thị là anh, tính cố chấp, trịch thượng cao hơn hẳn. Người Hà Tĩnh mềm dẻo hợp thời hơn. Đất chật, người đông, chiến tranh tàn phá, thiên nhiên không ưu đãi, vô hình chung khiến người Thanh - Nghệ trở nên cần kiệm, chắt chiu.

Núi sông, thời tiết xung khắc mãnh liệt khiến người hai xứ này chênh vênh giữa trạng thái tốt và cực đoan. Cần kiệm thì đến mức chi li bủn xỉn, đoàn kết thì đến mức thái quá. Lại bảo thủ, ương gàn, chậm thích ứng với cái mới.

Điều tệ hại hơn cả là người Thanh - Nghệ dường như có máu làm chiến binh, không chịu khuất, không chịu nhún ai bao giờ. Có doanh nghiệp Hàn Quốc về Nghệ An đầu tư nhà máy may thế mà lao động đi làm cứ gắn tai phone rồi gật gù (theo tiếng nhạc), chủ xưởng bảo mãi không chịu bỏ đi. Rồi đó lao động từ Nam về, xin đi làm lại lại so sánh lương giữa hai chỗ làm rồi nói ở đây trả thấp thế là xúi bãi công khiến chủ xưởng phát hoảng.

Cả cái nhà máy mấy ngàn công nhân rốt lại toàn làm chậm tiến độ, hàng đem ra bị trả về. Ông chủ phải dồn 5 nhà máy ở các KCN phía Bắc lại hỗ trợ mới xong.

Có bận mình ngồi nói chuyện với ông Cao Văn Vĩnh, Giám đốc sở Văn hóa Nghệ An, ông bảo: "Tình xứ Nghệ quen lâu" vấn đề là trong thời buổi này bao giờ thì người ta quen được mình. Lâu quá không được, y như cô gái cứ chờ để về nhà chồng vậy, lâu sinh ra mỏi mệt". Còn ông Phan Thanh Tịnh, Giám đốc sở Công thương tỉnh thì bảo: "người mình cần cù chịu khó nhưng lại không khéo, tính người Nghệ cũng không thuần"

Nói thế để biết rằng người Thanh - Nghệ có những cái nhược điểm cố hữu của mình. Mà nhược điểm cao nhất là cái tôi quá lớn cái tôi cả cá nhân và cái tôi của khu biệt văn hóa, ghét bị sai khiến. Và họ cũng hiểu về điều đó!

Tất nhiên ta có thể hỏi làm thế nào để người Thanh Nghệ bớt bị kỳ thị?

Cần hiểu

Rất khó để ngày một ngày hai, người hai xứ này bớt đi cái nhược điểm của mình, vậy chỉ còn một cách là phải biết chấp nhận chính nó. Mà muốn chấp nhận thì phải hiểu đặc tính Thanh Nghệ. Hò sông Mã cao ngạo, thanh âm như đục thẳng vào lỗ nhĩ. Ví giận thương trữ tình sâu lắng hai cái đó là cốt cách Thanh Nghệ.

Tất cả phần nổi của đặc tính Thanh - Nghệ, tất cả những cái xấu của tâm tính người Nghệ An - Thanh Hóa ai cũng thấy rõ còn cái tốt thì bị khuất lấp, rất khó để tiếp cận.

Thế tính tốt của Thanh Nghệ là gì? Xin thưa nó cũng nằm một phần trong những mặt xấu của Thanh - Nghệ: tính cương cường quyết liệt, không chịu nhún nhường. Ở một cơ quan, một doanh nghiệp mà biết tận dụng và khơi dậy cái đặc tính này, cố kết nó trong khuôn chung thì rất khó có đối thủ cạnh tranh nào vượt lên được họ. Nói cách khác doanh nghiệp đó có thể vượt lên mọi khó khăn, trở ngại.

Thứ nứa khi người Nghệ đã tin, đã yêu thì tất dốc lòng hết sức, tận tụy, nhiệt tâm làm việc. Tính trung thành là điều không thiếu ở người Nghệ, tính quyết liệt là điều không thiếu ở người Thanh. Người Nghệ đói no có nhau, anh em sống chết làm việc, không (hoặc hiếm khi nào) bội phản hoặc chạy theo tiếng gọi của lợi ích riêng mình mà bỏ rơi cộng đồng.

Dân hai xứ này đều rất khó khăn về mặt kinh tế, gia cảnh, sự cần cù chịu khó chịu khổ là không thiếu. Nhưng đây là đất học, người thành danh rất nhiều, nên sử dụng lao động Thanh - Nghệ - Hà cần phải đặc biệt thấu hiểu văn hóa của họ, trọng thị họ để họ thấy mình được coi trọng, có chỗ đứng trong doanh nghiệp. Còn ngược lại chỉ mang lòng kỳ thị thì tất tâm lý đối kháng (ghét giàu, ghét ông chủ) sẽ có đất để trỗi dậy. Đến lúc đó không có nhiều chỗ cho việc thương lượng, thấu hiểu lẫn nhau.

Về phía Thanh - Nghệ, cái đào tạo lao động là khâu yếu khuyết nhất, phần đa lao động đi vào Nam hay ra Bắc đều từ đồng ruộng mà ra (tính làng xã, tư tưởng tiểu nông vẫn rất cố hữu). Cả ba tỉnh (Thanh - Nghệ - Hà) đều chưa bao giờ nói những điều mà người lao động của mình cần và phải hiểu.

Họ có thể đào tạo tay nghề nhưng lại thiếu hẳn đi đào tạo kỹ năng và cung cách ứng xử. Tức là cứ thả nổi cho người xứ mình tự bươn chải với đầy đủ tính xấu theo kiểu tự sinh tự dưỡng. Như thế cũng rất khó cho doanh nghiệp.

Cái chè xanh của xứ Nghệ, hay cả xứ Thanh cũng vậy với người ngoài, rất chát, rất dẳng nhưng uống lâu sẽ nghiền vấn đề là phải chịu uống (nghe rất khó) và người bán chè phải biết cách tiếp thị.

Nguồn: Hantimesblog

Quang Phan
5 giờ
Mấy cái tâm tình của người Nghệ

Tôi người Nghệ, đúng ra là người Nghệ sinh ra trên đất Bắc mà cụ thể là xứ Đoài. Bôn ba mười mấy năm cũng có khi dừng ở quê cũ vòn vẹn bốn năm.

Xứ Nghệ không gian văn hóa đặc quánh, cô đọng bắc có núi Hoàng Mai, Nam có Đèo Ngang, sườn tây là núi Trường Sơn, phía Đông là biển cả có đủ cả đồng bằng, núi non, sông lớn biển rộng, lịch sử hành chính cũng đúng ngàn năm (không thua thành Thăng Long là mấy)
Đó không khác gì một quốc gia – một Việt Nam thu nhỏ. Ở đó làng họ cố kết nhau bền chặt đến mức thâm căn cố đế.
Là trọng trấn của người Việt cỡ 500 năm, đất thang mộc của nhà Lê – Trịnh cỡ ba trăm năm nên ở đây binh tướng nhiều mà văn thần cũng lắm tính vừa hung hãn hiếu chiến lại vừa văn vẻ. Người Nghệ chênh vênh giữa cần kiệm và keo kiệt, giữa nguyên tắc và sự bảo thủ. Ương gàn, cố chấp nhưng lại thâm thúy bao dung; có máu huyết chiến binh nhưng lại rất thật tình.
Tình xứ Nghệ quen lâu nhưng quen rồi sâu lắng
Quả là vậy, ngoài cái lớp xù xì, gai góc của người Nghệ là sự chân thành. Bạn sẽ chẳng bao giờ phải hối hận khi đã đồng cam cộng khổ với người Nghệ, bạn chẳng bao giờ phải hối hận khi đã chia sẻ cùng bạn bè người Nghệ.
Họ không hào sảng như người Nam Bộ, không nho nhã cầu kỳ như người Bắc nhưng tận tụy, trung thành, gian khó đến mấy cũng chịu đựng được. Ngược lại đối không tốt với người Nghệ, hậu quả khôn lường bởi tính khí ương ngạnh, máu huyết chiến binh của họ, lại thêm mấy ông dạng Đồ Nghệ can dự vào thì không biết là sự việc sẽ đi đâu nữa.
Mấy hôm nay, tại Vũng Án nổ ra biểu tình lớn nhằm vào Formosa có cả vài ngàn người tham gia, tấn công đánh đuổi cả cảnh sát cơ động, trèo lên tường nhà máy này hô hào khẩu hiệu. Việt Nam trong khoảng hai ba chục năm lại đây chưa có cuộc biểu tình nào gớm ghê như thế.
Chừng đó đủ để chứng tỏ tính khí người Nghệ thế nào.
Nhưng họ còn để lại lời nhắn gửi: “Đảng ơi thương lấy dân”, nghĩa là còn mong có sự chia sẻ, còn mong hiểu, mong chừa cho mình đường lui. Không hiểu hết cái thâm tình ấy, vọng động với họ e hậu họa khôn lường.
Mà từ hồi nổ ra khủng hoảng cá chết đến giờ, xét cho cùng vẫn là Chính phủ có lỗi với dân, Chính phủ chưa từng thật tình chia sẻ với họ, thậm chí định hướng gom củi, châm lửa để họ đốt.
Giờ thì bắt đầu đốt thật rồi! Đừng đổ tại ai cả, hãy tự nhìn lại mình, hiểu người Nghệ, tính khí người Nghệ trước đã.

Quang Phan Thực ra dân ở đâu cũng có cái yếu nhược của nó cả. Dân Bắc thì hào hoa phong nhã, ưa nói sách vở, ham lý luận, thích khoe mẽ sĩ diện hão. Xứ Bắc lại có cái trò cực kỳ kỳ cục đó là mời đãi bôi.

Ví dụ lão Le Van Duc đến nhà chơi đúng bữa cơm. Câu mời cửa miệng là: bác vào xơi cơm với gia đình em! Mời thế thôi nhưng đéo sai con đi lấy bát lấy đũa. Bác ngồi xuống ăn là hôm sau dính chửi liền. Chung quy cũng là đói mà thích làm sang nên mới có kiểu mời đãi bôi như thế!

Trang

Thứ Hai, 3 tháng 10, 2016

Nhìn về Thanh - Nghệ