Một ngày nọ.
Chính quyền địa phương cấp báo có 2 tên Pol Pot ra hàng ở Sre Krosang, mang theo 2 súng AK báng gấp. Trước đó, xã này đã có dấu hiện nghi ngờ địch lén lút về hoạt động lôi kéo dân nên tôi tức tốc đi xuống phum để gặp ngay. Xác định đối tượng xong, thông qua cấp huyện Bạn, tôi xin đưa 2 tên về ban chi huy tiểu đoàn.
Trước khi khai thác thác tin tức, tôi nói nuôi quân cho họ ăn cơm nhiều, đồ ăn khá tí. Để họ bớt sợ, tôi thân thiện ân cần thăm hỏi về gia đình và cuộc sống trong rừng. Tôi động viên họ cung cấp tin tức và dẫn Ta đến chỗ đồng bọn. Sẽ được khen thưởng, cam kết không bắt bỏ tù, sớm được về sống với vợ con. Tôi hứa danh dự chỉ nhằm gọi hàng chứ không chủ đích dẫn quân đi đánh. Thủ pháp là nâng đỡ tinh thần họ, hứa hẹn kết hợp với răng đe hù dọa, thậm chí là ép buột…
Một người tên Chanh – Đội phó, người còn lại tên Luân – Đội viên của đội vũ trang tuyên truyền. Ngày hôm sau, họ dẫn đơn vị đi lấy vũ khí chúng dấu ém trong cái chòi lá trong rừng, thu được 5 súng (có 1 B40).
Quyết tâm và phương án tiến hành.
Được biết địch có chừng 10-12 tên (2 nữ không súng), trực tiếp chỉ huy là bí thư huyện. Chỗ ẩn náu trên núi thuộc tỉnh Kratié giáp ranh với tỉnh Stung Treng, không tổ chức canh gác và bố phòng chông mìn. Đi cắt rừng theo đường mòn bí mật của chúng, khoảng một ngày rưỡi là tới... Tôi nhận định 2 người ra hàng cách xa đơn vị địch, chắc chắc tin ra hàng chưa thể đến ngay tai địch ở xa. Trong đầu tôi hình thành ngay quyết tâm đánh vào căn cứ xuất phát của chúng và phải làm nhanh nhất có thể. Vấn đề gay góc là làm sao đã thông tư tưởng để họ chịu dẫn đi vì lẽ thường tình không ai muốn dẫn đối phương xa lạ đánh đồng đội đồng bào của mình - những người chia cơm xẻ cật với mình. Hai hàng binh lưỡng lự, dùng dằng, đồng thời lo sợ gặp nguy hiểm… Để họ vững lòng, tôi bảo: nếu các anh dẫn chúng tôi đi, tôi sẽ giao lại súng cho hai anh - đó là lòng tin tôi đặt nơi các anh. Tôi hứa danh dự sẽ tìm cách bắt sống, trừ trường hợp chống đối, buột lòng chúng tôi mới nổ súng. Hai anh sẽ đi sát với tôi và chúng ta sẽ bàn nhau cách ứng phó trong mọi tình huống… Cuối cùng họ đồng ý.
Tôi lên gặp Quyền chỉ huy, đề xuất thông qua Phương án. Điểm gay cấn và nguy hiểm nhất là khả năng quân ta đánh quân mình. Vì Tiểu đoàn điện báo lên Đơn vị cấp trên là Đoàn 5503, rồi Đoàn 5503 báo lên Mặt trận 579, thông tin qua Mặt trận 779 thông báo xuống... tận đơn vị đảm nhiệm khu vực dự kiến Ta sẽ đánh vào. Theo bài bản thông tin như vậy, thời gian là quá muộn.
Tôi thuyết phục anh Tuấn quyền chỉ huy D, không thể chờ, thắng hay bại ăn nhau ở thời gian. Nếu chậm thì địch hay tin đã lộ có thể sẽ di dời, bố phòng chông mìn đối phó, thậm chí là phục kích Ta. Anh Tuấn nghe tôi vẽ phương án có lý với chiến công ngon ăn hấp dẫn không thể bỏ qua, nên cũng xuôi lòng với kế hoạch đầy mạo hiểm.
Vậy là chúng tôi đi đánh địch mà không có quyết định từ cấp cao hơn, theo kiểu ngẫu hứng lý qua cầu, tùy nghi xử lý tình huống theo tình hình cụ thể.
Kế hoạch và giả định tình huống xử lý.
Kế hoạch tôi đề xuất là thế này: Tổ chức thật gọn nhẹ, hàng binh dẫn bộ đội ta theo đường mòn của chúng thường đi đến căn cứ trên núi. Tiếp cận mục tiêu, trinh sát, đêm xuống sẽ áp sát bao vây, gọi hàng bắt sống, nếu địch nổ súng chống cự ta tiêu diệt. Yếu tố bí mật – bất ngờ được đặt lên hàng đầu. Giả định tình huống và cách sẽ xử lý, tôi tin khó thể xảy ra nhưng cũng nghĩ tới mà để phòng. Khả năng nếu tình cờ gặp đơn vị khác thuộc MT 779 trên đường đi. Rất khó thể xảy ra vì đó là đường mòn bí mật chỉ quân Pol Pot mới biết. Có chăng hạn hữu đơn vị bạn hành quân cắt ngang qua gặp quân ta, rừng núi mênh mông dễ gì ! Khả năng thứ hai cũng rất hạn hữu là có thể đụng đầu nếu đơn vị bạn đang truy quét địch ở khu vực này hay đã đánh chiếm căn cứ địch. Nhưng tôi tin đi đầu đội hình là 2 hàng binh Kh'mer, bản năng rừng núi họ rất nhạy cảm, phát hiện mọi dấu vết và bóng người nhanh hơn hẳn bộ đội Việt Nam, chắc chắn mình sẽ chủ động xử lý được. Tình huống gặp địch giữa đường, một hai tên Pol Pot đi lại dọc đường mòn là có thể xảy ra nhưng chắc chắn là không đáng ngại, hàng binh sẽ thấy, Ta sẽ không đánh mà tránh né cho qua. Nếu đã bị lộ tin, địch ở hậu cứ tổ chức bố phòng thì qua những dấu hiệu lạ, hàng binh đi cùng sẽ biết vì cùng một ruột chiến thuật, ở cùng một nhà với nhau. Ta không thể rơi vào bẩy, đành bỏ cuộc, quay về.
Tổ chức hết sức gọn nhẹ ! Tôi và 5 anh em (lấy từ trung đội trinh sát tiểu đoàn), 6 người trang bị 6 AK, mỗi người 2 băng đạn, 2 lựu đạn. Hai hàng binh, 2 AK, cấp mỗi người 3 viên đạn để tự vệ. Không có cứu thương, không máy thông tin, không súng hỏa lực. Chỉ mang theo bản đồ để đối chiếu với thực địa, xác định vị trị. Chúng tôi đi vào vùng đất mà mình hoàn toàn không rõ, chỉ mường tượng trên bản đồ, mọi chuyện ở phía trước, không thể lường sẽ ra sao...
Vào ngày thứ ba, tức là sau 48 giờ kể lúc 2 hàng binh đầu thú. Đội hình chia thành 2 tốp nhỏ: Tốp đi đầu: tôi mặc áo xanh, mũ vải dân sự nghi binh và 2 hàng binh đi đầu. Tốp đi sau là 5 chiến sĩ, luôn giữ khoảng cách trong tầm nhìn để liên lạc và hổ trợ chiến đấu (khoảng 5 đến 15 mét tùy địa hình). Quy định thống nhất dù thấy địch, không ai được nổ sung khi chưa có lệnh của tôi.
Hành quân, ngày đầu tiên. Gần trưa, chúng tôi đang lầm lũi bước thì bỗng nghe tiếng sột soạt và thấy bóng người chạy dạt vào ven rừng. Chúng tôi không bắn truy đuổi. Một lúc sau nghe tiếng vài phát súng, chúng bắn làm tín hiệu để liên lạc lại với nhau. Tôi hỏi thì hàng binh cho biết đó là lính của Đội chúng, theo dấu chân thì đó là thằng A với thằng B trên đường đi về Phum, tình cờ gặp quân ta chiều ngược lại. Chúng phát hiện trước, núp vào ven đường khi thấy tốp lính ta phía sau, biết là gặp phải bộ đội VN mới bỏ chạy. Tôi nghi ngờ hàng binh biết trước nhưng không ra dấu hiệu cho tôi, cố tình cho lộ để đồng bọn bỏ chạy, tôi để bụng, không trách móc gì. Tôi nói: rứa là yên tâm, địch chưa hề biết các anh đã ra hàng nên mới đi bất ngờ gặp như vậy. Hai hàng binh ngần ngại không muốn đi tiếp, tôi tiếp tục động viên tinh thần cho họ.
Dọc đường, quan sát mọi dấu vết cho thấy không có gì đáng ngại. Chiều xuống, chúng tôi nghỉ qua đêm.
Ngày thứ hai. ... Chúng tôi quan sát kỹ lưỡng mới nhanh chóng qua đường, cắt ngang quốc lộ 13, vượt biên giới sang đất tỉnh Kratié. Rồi bắt đầu leo núi không cao lắm, khu vực chúng ở bình độ cao vài trăm mét.
Xế chiều, đến gần chỗ ẩn náu của địch ước chừng khoảng 3 km, tôi cho tạm dừng ém quân, lo cơm nước. Tôi bảo 2 hàng binh dẫn tôi đi trinh sát. Tiếp cận mục tiêu thấy một bãi phân còn mớ, vào gần hơn, nhìn qua khoảng trống, bên kia rặng cây, thấy một cô gái với hai thằng nam ở trần dáng mập, chúng đang làm gì đó và tán chuyện với nhan. Một sinh hoạt bình thường, tôi chỉ cần vậy, yên tâm là đối phương chưa hề hay biết chuyện đồng đội ra hàng. Ba chúng tôi quay về nơi ém quân ăn uống. Họp thống nhất cách vây bắt và đánh ban đêm.
Hành quân, ngày đầu tiên. Gần trưa, chúng tôi đang lầm lũi bước thì bỗng nghe tiếng sột soạt và thấy bóng người chạy dạt vào ven rừng. Chúng tôi không bắn truy đuổi. Một lúc sau nghe tiếng vài phát súng, chúng bắn làm tín hiệu để liên lạc lại với nhau. Tôi hỏi thì hàng binh cho biết đó là lính của Đội chúng, theo dấu chân thì đó là thằng A với thằng B trên đường đi về Phum, tình cờ gặp quân ta chiều ngược lại. Chúng phát hiện trước, núp vào ven đường khi thấy tốp lính ta phía sau, biết là gặp phải bộ đội VN mới bỏ chạy. Tôi nghi ngờ hàng binh biết trước nhưng không ra dấu hiệu cho tôi, cố tình cho lộ để đồng bọn bỏ chạy, tôi để bụng, không trách móc gì. Tôi nói: rứa là yên tâm, địch chưa hề biết các anh đã ra hàng nên mới đi bất ngờ gặp như vậy. Hai hàng binh ngần ngại không muốn đi tiếp, tôi tiếp tục động viên tinh thần cho họ.
Dọc đường, quan sát mọi dấu vết cho thấy không có gì đáng ngại. Chiều xuống, chúng tôi nghỉ qua đêm.
Ngày thứ hai. ... Chúng tôi quan sát kỹ lưỡng mới nhanh chóng qua đường, cắt ngang quốc lộ 13, vượt biên giới sang đất tỉnh Kratié. Rồi bắt đầu leo núi không cao lắm, khu vực chúng ở bình độ cao vài trăm mét.
Xế chiều, đến gần chỗ ẩn náu của địch ước chừng khoảng 3 km, tôi cho tạm dừng ém quân, lo cơm nước. Tôi bảo 2 hàng binh dẫn tôi đi trinh sát. Tiếp cận mục tiêu thấy một bãi phân còn mớ, vào gần hơn, nhìn qua khoảng trống, bên kia rặng cây, thấy một cô gái với hai thằng nam ở trần dáng mập, chúng đang làm gì đó và tán chuyện với nhan. Một sinh hoạt bình thường, tôi chỉ cần vậy, yên tâm là đối phương chưa hề hay biết chuyện đồng đội ra hàng. Ba chúng tôi quay về nơi ém quân ăn uống. Họp thống nhất cách vây bắt và đánh ban đêm.
Tổ chức tiếp cận mục tiêu và đánh.
Lực lượng chia làm 3 mũi, mỗi mũi 2 chiến sĩ. Mũi hướng chính: Tôi và 1 chiến sĩ cùng 2 hàng binh. Tất cả bí mật bò vào áp sát mục tiêu, hình thành thế bao vây. Tuỳ địa hình địa vật, các mũi vào gần sát địch nhất theo khả năng có thể được. Đâu vào đó ổn rồi thì 2 hàng binh sẽ lén vào lấy súng đưa ra (đêm lạnh trong rừng chúng ngủ say thoải mái). Xong, tôi gọi hàng, bắt sống, tên nào chống cự, nổ súng tiêu diệt.
Chừng 6 giờ tối, chúng tôi bỏ lại ba lô chỗ tập kết quân, xuất phát như phương án đã định, đi dè dặt để giữ bí mật... 2 tiếng sau đến mục tiêu. Từ xa đã thấy đóm lửa, tôi rất mừng là vì hồi chiều mình vào trinh sát có để lại dấu vết gì không, e bị lộ. Khi nghe ngóng tình hình bên trong êm ắng, tôi khoát tay chỉ các mũi tiến vào theo mục tiêu định hướng là đống lửa chúng đốt sởi ấm cho ban đêm đỡ lạnh.
Chúng tôi nhắm hướng ánh lửa, nhẹ nhàng đi khom tiếp cận, tiếp nữa là bò vào áp sát. Tôi nghe tiếng động khẻ lộp bộp của bước chân và va chạm lạch cạch nhẹ của vũ khí của 2 mũi còn lại nhưng địch không hề hay biết. Mũi của tôi vào cách địch nằm chừng 7 mét, nằm chờ, bò tiếp còn 4 mét.
Từ lùm cây, tôi quan sát thấy khá rõ vì nhờ ánh sáng của đống lửa. Gần nhất là 1 tên nằm võng, bên cạnh là sạp cây có 3 tên nằm, kế bên nữa 1 tên nằm võng. Tôi thầm thì với hàng binh: Bí thư huyện là thằng nào, hàng binh chỉ vào tên đang nằm võng. Tầm 9 giờ, thấy chúng có vẻ đã ngủ thật say, tôi khoát tay ra dấu cho hai hàng binh vào lấy súng như phương án đã vạch.
Bất ngờ nổ súng và Chiếm lĩnh trận địa.
Chỉ độ lát sau, tôi thấy 2 hàng binh chạy ngược ra, miệng la. Trời. thế là bể kể hoạch! Loáng thoáng bóng người nhào khỏi vị trí, với tay chụp súng. Tôi ngồi bật dậy, quất một loạt súng vào cái võng, rồi bước lên đứng khom bắn găm, quất tiếp mấy loạt nữa vào chỗ sạp cây. Hai mũi kia đồng loạt nổ súng dòn dã. Một mục tiêu nhỏ, 3 mũi giáp công, từng tràng súng đanh gọn chớp nhoáng, như cảnh trong phim hành động của Hollywood. Anh sáng từ nòng súng AK của mũi kia phụt lửa ra dài ngoằng như nổ về hướng mình, rát ràn rạt! tôi phải thụp người xuống sợ trúng đạn của nhau. Tiếng súng nổ chan chát, tiếng sột soạt người chạy, tiếng la í ới của ta lẫn địch, vang vọng giữa đêm khuya vắng.
Khoảng vài phút sau, khi không còn nghe tiếng động người chạy. Tôi lệnh dừng bắn, nghe ngóng tình hình. Chỉ còn lại là tiếng kêu la của mấy tên trúng đan. Tôi nói hàng bình xác đinh tên bí thư đã chết cho chắc chắn. Rồi bảo đi tìm gom hết súng về chỗ đống lửa, được 5 khẩu AK. Ngoài ra, lính ta không hưởng sái chiến lợi phẩm nào khác, dù là đồ dùng cá nhân nhỏ nhất. Vì chúng đói rách te sơ mướp, sống cực khổ, hai tên thấy dáng mập ban chiều là do ăn củ nần mà bị phù thủng.
Kiểm tra tình hình sơ bộ: 3 tên chết tại chỗ, 2 tên trúng nhiều đạn bị thương rất nặng. máu me tùm lum. Hai con nữ chạy dạt ra ngoài, la í éo. Tôi bảo Chanh, Luân, 2 hàng binh: hãy xưng tên cho tên sóng sót biết là bộ đội Việt Nam đang bao vây toàn bộ khu vực, không chạy lung tung sẽ trúng mìn và bị bắn chết (hù cho sợ!). Và kêu gọi 2 con nhỏ ra hàng chỗ đống lửa. Một lát sau, Chanh dẫn vào 2 cô gái.
Giải quyết hậu sự.
Biết 2 côn gái là thanh niên xung phong, chúng tôi không trói. Gay nhất là 2 tên bị thương, kêu mẹ ơi: chết con rồi, nghe rất chùng lòng. Và chúng réo tên 2 hàng binh hãy cứu chúng, vang trong rừng nghe đến nổi gai ốc! Biết là trúng đạn lệt cụp như thế, chắc chắn là không sống được nhưng không thể bắn bồi cho nó chết trước mặt tù hàng binh chứng kiến, ảnh hưởng xấu đến hình ảnh quân đội ta. Tôi buột phải nói lính mình băng bó cho qua chuyện. 30 phút đến 2 giờ sau, một tên chết, tên còn lại tắt thở nốt vì mất máu. Thần kinh không còn tra tấn bỡi những tiếng kêu ghê rợn giữa đêm thanh vắng.
Chúng tôi giãn đội hình ra xa nơi nổ súng để phòng địch phản công và tránh ngửi mùi tanh của máu. Tôi bảo Chanh hàng binh kiếm giấy viết lời kêu gọi cho đồng bọn, bò vào túi ny long, kẹp lên nhánh cây, để đồng bọn chúng có quay trở lại chỗ đánh này tìm xác, xem thấy ra hàng. Chúng tôi dịch ra khu vực nổ súng, ngồi thức, ngủ chập chờn, mờ sáng hôm sau chúng tôi rút quân. Trên đường về, chúng tôi có ghé một phum thuộc xã Osay Kondal để giảo lao, ăn uống, xả hơi. Lúc mới vào đầu phum, dân làng bỡ ngỡ, hoảng hốt khi thấy Pon Pot đi cùng bộ đội Việt Nam…
Chúng tôi giãn đội hình ra xa nơi nổ súng để phòng địch phản công và tránh ngửi mùi tanh của máu. Tôi bảo Chanh hàng binh kiếm giấy viết lời kêu gọi cho đồng bọn, bò vào túi ny long, kẹp lên nhánh cây, để đồng bọn chúng có quay trở lại chỗ đánh này tìm xác, xem thấy ra hàng. Chúng tôi dịch ra khu vực nổ súng, ngồi thức, ngủ chập chờn, mờ sáng hôm sau chúng tôi rút quân. Trên đường về, chúng tôi có ghé một phum thuộc xã Osay Kondal để giảo lao, ăn uống, xả hơi. Lúc mới vào đầu phum, dân làng bỡ ngỡ, hoảng hốt khi thấy Pon Pot đi cùng bộ đội Việt Nam…
Kết quả toàn cuộc và mấy điều suy nghĩ:
Phía ta tuyệt đối an toàn. Tôi bắn 4 loạt, chỉ hết 16 viên đạn, các chiến sĩ còn lại bắn nhiều hơn một tí. Tôi tò mò hỏi hàng binh Chanh, Luân có ai nổ súng không? Luân cho hay: em có bắn một phát vì nó bắn lại mình (tôi đoán là Luân thấy mũi bộ đội ta ở hướng đối diện bắn quá gần nên tưởng địch bên trong đánh trả). Bình tâm nghĩ lại: bao vây gọi hàng trong đêm, sẽ bắt sống được địch là điều không tưởng vì địch đang ngủ say, khi nghe tiếng lạ hoặc sự cố thì theo phản xạ tự nhiên là sẽ nhào quơ lấy súng chống cự, chạy thoát thân. Địa hình rừng núi hoàn toàn xa lạ, chỉ dựa vào hàng binh dẫn đường, ngộ nhỡ đi hoặc chạy lạc thì sao? Kết quả: Gọi địch ra hàng 2, diệt tại chỗ 5 (có 1 Bí thư huyện), bắt sống 2, thu cả thảy 10 súng các loại. Góp phần phá thế kềm kẹp của địch đối với quần chúng nhân dân trên địa bàn. Tôi và anh em tham gia tự hào và nhỡ mãi thành tích tuyệt vời này. Đã kết hợp tốt giữa dân vận và địch vận, giữa vận động quần chúng và tác chiến. Dẫn đến một trận đánh khá đặc thù, đầy mạo hiểm với sự liều lĩnh có tính toán. Tôi tự rút ra bài học: sự thành công trước hết phải nói là nhờ biết dựa vào bạn Campuchia. Đòi hỏi một bản lĩnh chính trị vững vàng, có niềm tin với dân và ngay với kẻ địch đã ra hàng, lôi kéo họ đứng về phía mình. Biết nắm bắt và tận dụng thời cơ. Áp dụng biện pháp tổng hợp mới tạo nên được sự thành công như đã kể. - Không biết trên chiến trường Campuchia có ai dám trao súng và đạn cho hàng binh mới về, dẫn đường đi đánh địch như tôi không? - Có ai dám chỉ với 6 quân, không có súng hoả lực, tự lực cánh sinh mà biết trước sẽ chạm với 10 tên địch?
- Đi 2 ngày đường vượt sang địa giới tỉnh của đơn vị khác phụ trách, không điện đài liên lạc, không y tá, dám đánh vào tận hang ổ địch? Số lượng địch bị tiêu diệt là không nhiều, nhưng xóa sổ một đội vũ trang tuyên truyền của địch là chuyện hiếm, có ý nghĩa lớn về chính trị.
Sơ lược về hướng đi và vị trí địch:
