Có một vị hiệu trưởng như thế!

Lúc nhỏ, có những việc lũ học sinh chúng tôi chỉ biết áng áng công thầy hiệu trưởng. Lớn rồi, ký ức quay về, chúng tôi đều thống nhất đánh giá công lao to lớn như "trời biển" của Thầy.

Hầu như học sinh nào ngày xưa, ai cũng sợ ông thầy "hắc xì xằng". Thầy tên là Hồ Công Danh người gốc Quảng, là hiệu trưởng đời thứ năm (1969-74) của Trường. Ngoài vai trò hiệu trưởng, Thầy còn đảm nhiệm thêm môn Anh văn vì Trường thiếu thầy cô. Thầy không đảng phái, tính nóng nảy và hay đánh học sinh. Tuy vậy nhiệm kỳ của Thầy thì đấy là "triều đại hoàng tráng" có những bước đột phá làm thay đổi cả lượng và chất của Trường. Để lại dấu ấn không phai mờ trong lòng đội ngũ thầy cô và học sinh toàn trường

Có ông hiệu trưởng nào cấp phổ thông làm được điều này:

Từ một trường công lập có cái tên chung chung là Trung học Kontum, Thấy hiệu trưởng đã chủ trì đặt lại tên trường mà không theo tên như thông lệ, không qua sở giáo dục. Chuyện thế này: Ngay năm đầu nhậm chức, Thầy gợi ý đề xuất giới thiệu bốn cái tên mới cho Trường là: Nhất Chi Mai, Socrates, Hoàng Đạo và Nhất Linh rồi Hội đồng Giáo sư quyết định chọn Hoàng Đạo. Tuy trên danh nghĩa chính thức của nhà nước vẫn là trường Trung học công lập như ở con dấu, văn bản, học bạ. Nhưng tên trường Hoàng Đạo được sử dụng công khai và rộng rãi trong học đường lẫn ngoài xã hội.

Từ một trường nhỏ hẹp, cây cỏ mọc hoang sơ... Chỉ là một dãy lớp học có 6 phòng và một văn phòng tạm có 2 phòng, không cổng, không rào dậu... Thành một ngôi trường bề thế hình chữ U. Có 1 sân bóng chuyền, 2 sân bóng rổ, có 3 sân vũ cầu, có hội trường, có nơi diễn văn nghệ, có văn phòng ban giám hiệu... Nếu so lượng học sinh của trường phổ thông trung học ngày nay thì quá nhỏ bé nhưng điều kiện cho học sinh sinh hoạt có nơi nào được như vậy!

Tôi đã học tập phản biện từ khi nào.

Tự hào mình đã được thụ hưởng nền giáo dục VNCH!

Trước năm 1975, trường tôi là một trường công mang tên Trung học Hoàng Đạo - đây là tên do nhà trường tự đặt, lấy theo bút danh của nhà văn Nguyễn Tường Long - nhóm Tự lực Văn đoàn, lãnh tụ đảng Đại Việt. Chính quyền không ưa gì đảng này nhưng tên đó vẫn công khai trong phạm vi nhà trường.. Trường ở thị xã Kon Tum, một địa phương heo hút thuộc hàng nhỏ nhất ở Miền Nam. Một số thầy cô theo các khuynh hướng chính trị khác nhau, có thầy theo đảng Quốc dân, có thầy theo đảng Dân chủ, có thầy bên Quân đội biệt phái qua, có thầy thân Việt cộng...
Năm đệ ngũ (lớp 8), thầy Nguyễn Văn Trọng (đảng viên Đại Việt) dạy môn Quốc văn đưa một chương trình gọi là Trần thuyết, rất mới lạ với lũ học trò chúng tôi. Lớp chia thành các nhóm, mỗi nhóm tự tìm bạn hợp giơ khoàng 5 người, tự chọn trích đoạn tác phẩm hoặc một truyện ngắn mà lớp có học qua hay thầy cô đã giới thiệu ngoài lề. Nhóm thuyết trình có nhiệm vụ trình bày cái hay của tác phẩm và tác giả. Nên tìm tòi trước cả tuần, chuẩn bị sẵn các lập luận bảo vệ nội dung.
Đến ngày, bàn ghế dài được kê ngang trước bảng, nhóm trần thuyết ngồi quay mặt xuống lớp, thầy giới thiệu sơ qua chương trình, rồi ngồi làm "trọng tài" xem đám học sinh múa mỏ "oánh" nhau. Một, hai bạn cứng cựa thay mặt nhóm trần thuyết đứng lên ca tác phẩm - tác giả "lên mây". Học sinh còn lại của lớp ở bên dưới, ai thấy khuyết, nhược điểm hoặc đơn giản thích phá thì giơ tay phát biểu chọt vô đả kích. Hai bên tha hồ "chém gió", một bên như khiêng đỡ, một bên là đám đông như giáo tấn công. Do đầu óc còn non nớt nên phản biện kiểu trời ơi đất hỡi, đâm bị thóc thọc bị gạo, bắt lỗi nhau câu chữ là chính. Hào hứng, ồn ào chí choé, bắt bẻ nhau mà bên kia "cà lăm" thì hả hê sướng ra phết! Thầy mỉm cười, không kết luận bên nào đúng bên nào sai. Tuy vậy cũng tập cho học sinh quen dần với việc tranh luận.

Chiện hạ sĩ Cạo chỉnh tác phong, cãi tay đôi với đại úy tổng quản và...

"Nhỏ không học, lớn làm đại úy" (tiếp theo)

Cuối năm 1978, Đoàn 578 của TC giúp bạn xây dựng lực lượng vũ trang nòng cốt cho Đông Bắc Campuchia. Đơn vị nằm ở ngả ba Đông Dương, thuộc tỉnh Gia Lại - Kon Tum. Lúc ấy, Trần Văn Cạo làm nhiệm vụ trợ giáo huấn luyện. Mình là người duy nhất cấp hạ sĩ của đơn vị có một lần được vinh dự phụ trách một tiết mục chiến thuật... Tháng 12, toàn quân đang chuẩn bị mở chiến dịch lớn đánh sang Camphuchia. Đoàn thu gọn biên chế và tách thành các đoàn nhỏ. Nhằm sẵn sàng đảm nhiệm các tỉnh Bạn để giải phóng đến đâu thì cùng lực lượng Bạn tiếp quản đến đó. Thế là cấp trên điều về TC làm nhân viên thống kê phòng chính trị. Lính Cạo dãy nảy giải trình thoái thác công việc vì chỉ muốn được tham gia chiến đấu ngay. Đơn vị đang lu bu gấp gáp sắp xếp tổ chức, mà bộ phận huấn luyện thì không còn nên Phòng chả biết trả về đâu. Thành ra thằng tui lơi bơi, tuy thuộc quân số Đoàn T2 mới thành lập mà hổng biết mình thuộc trực thuộc quân của ai quản lý.
Rồi các đơn vị quân khu 5 hội quân ở biên giới Đức Cơ - Gia Lai. Lần đầu tiên, mình chứng kiến biết thế nào là sức mạnh quân đội. Cả một rừng quân, thấy cơ man nào các quân binh chủng, xe pháo rầm rập ngày đêm. Đơn vị cấp quân trang vũ khí mới, lòng mình rộn ràng, cảm giác lâng lâng!

Lên đường... rồi giải phóng thị xã Stung Treng (1979). Ổn định đóng quân rồi các bố nhét hạ sĩ Cạo làm chiến sĩ quay viên máy phát điện (dynamo) - Quay bằng tay cái maniven còn gọi là đầu bò để cung cấp điện cho máy thông tin 15W. Hạ sĩ tui phục vụ điện cho thằng binh nhất gõ manip đánh morse tin hiệu. Thế có điên gan không. Tuy công việc rất nhàn nhã nhưng với mình là ngậm đắng nuốt cay. Chịu đựng 2 tháng là quá đủ! Chiều một ngày nọ, hết giờ hành chính, HS Cạo với bộ mặt sưng sỉa đến nhà sàn ban chỉ huy chỗ cha Đại úy (ĐY) chỉ huy tổng quản. Lúc ấy ảnh mặc quần đùi, áo lót ba lỗ, đang ngồi uống nước trà với mấy ông khác. Tóm tắt câu chuyện:

Hán Tộc, từ nhục nhã đến niềm tự hào.

Chiến Tranh và Lịch Sử

Trung Quốc (中国) mà dân tộc chiếm đại đa số là Hán Tộc. dân tộc Hán cùng với Mãn, Mông, Hồi, Tạng cùng các dân tộc nhỏ khác hợp thành người Trung Quốc (中国人). Cũng giống như ở Việt Nam ta có dân tộc Kinh, Khme, Mường,... Nhưng tuyệt nhiên dân tộc Kinh chắc chắn là đại diện cho người Việt, tương tự như bên Trung Quốc, người ta nói đến người Trung Quốc thì tức là đang nói tới người Hán.

Sau 1 thiên niên kỷ huy hoàng, Đế Quốc Trung Hoa của Hán tộc từ Tần, Hán, Tấn, Tuỳ, Đường là những niềm tự hào của Trung Hoa. Một thế lực hùng mạnh cát cứ ở phía Đông. Với các thành tích như diệt Hung Nô, hiếp dâm Giao Chỉ (Bắc Việt), hút máu Triều Tiên, Nhật Bản thì do có Đại dương che chở nên họ nằm ngoài tầm ảnh hưởng Trung Hoa nhưng vẫn cử người tới học tập văn minh Trung Hoa. Tuy nhiên tới thời Tống thì Trung Hoa bắt đầu suy. Tống lần lượt bị Khiết Đan, Tây Hạ, Kim Quốc uy hiếp. Dương gia tướng đời đời trung liệt, toàn là quả phụ, truyền tới đời thứ 5 thì quy ẩn. Anh Đại Việt nhỏ bé phía nam kia cũng đánh không nổi.

Người ta vẫn nói văn hoá Trung Hoa có sức đồng hoá cực mạnh, lần lượt đồng hoá các dân tộc Hồ phía bắc như Mãn, Khiết Đan, Đảng Hạng (Tây Hạ) nhưng không đồng hoá nổi người Việt ở phía Nam. Xin lật bài như sau: Người Việt Đã bị đồng hoá cũng như các dân tộc Hồ phương bắc thôi, nhưng Việt may mắn hơn, đã thoát ra ngoài được sự kiềm toả của Trung Hoa, lây giống với người Chăm, người Khơ me phía nam (Miền Trung và Miền Nam Việt Nam hiện nay) rồi tạo ra 90 triệu người Việt hiện nay. ngôn ngữ, phát âm cũng khác, tuy nhiên do Việt tộc là dân tộc đi chinh phục, nên mọi thứ phải theo tục người Việt. Mặt khác dân tộc Việt có thêm các phong tục tạp quán, lễ hội, văn hoá của các dân tộc thiểu số bị chinh phục kia. Trong lịch sử, người Việt chưa bao giờ bị các dân tộc Chăm, Khơ me chinh phục, nên người Việt hấp thụ văn hoá của dân tộc nhỏ hơn, biến nó thành cái của mình là lẽ tất nhiên, là bình thường.

Có mắc cỡ hông quí anh mẫu mực với vợ con?

Đường đường là người đàn ông mẫu mực. mắc cỡ với vợ con quá. dán vào đây cho nhớ!

Chiện tôi thi đấu sốt rét đỉnh cao

Bạn có bao giờ bị chập dây chưa?
- Chiện tôi thi đấu sốt rét đỉnh cao.

Sốt rét mà nằm bẹp dí một chỗ, rồi chống gậy đi thảm hại có gì mà khoe. Anh đây chập cheng quậy tưng bừng, vui như tết. Đời đẹp như mơ, thế mới sướng!.
Nói không ngoa, nếu ai đó khoe là lính chiến thì phải có 2 cái mộc mới tin, đó là Hắc lào và Sốt rét. Như lời bài hát: "Ai chưa qua chưa phải là đời" - Tôi đã nếm mùi và vinh hạnh được đóng đủ cả hai bằng chứng nhận, ngon hơn nữa là sốt rét đỉnh cao. Ai nhỏ con, đôi khi không khỏi tự ty mặc cảm nhưng hãy tự an ủi: máy nhỏ mới tiết kiệm năng lượng, chạy bền. Ở chiến trường K, tôi từng chứng kiến bao thằng to con luôn đổ ngã trước vì bệnh sốt rét. Ấy là chưa kể: nếu lỡ bị thương nhiều người cùng lúc thì thằng nhỏ con luôn được ưu tiên khiêng đi trước cho nhẹ!. hehe…

90% lính chiến trường K hoạt động ở vùng rừng núi nên đều bị sốt rét. Dù cấp trên có truyên truyền phòng chống nhiễm bệnh. Nhưng điều kiện sinh hoạt bất thường, tính lính lại ẩu tả nên bị là tất nhiên. Thuốc uống phòng và trị đâu đủ, bệnh nặng đưa đi bệnh xá mới được chính thuốc nặng đô
hơn thì đã muộn. Ai sức khoẻ yếu thì hầu như đầu mùa mưa nào cũng “đến hẹn lại lên”. Nó tái phát thành một chu kỳ. Tuỳ người, có thể sốt kéo dài, có khi hơn nữa tháng, ai có sức thì sốt dăm ba ngày đến một tuần là qua. Ban đầu thì sốt cao 40-41 độ, nằm li bì, mơ màng ác mộng. Đến chuyển qua tâm thần, nói sảng, có hành vi quái lạ, rồi bất tỉnh, gọi là sốt ác tính. Vã mồ hôi, hết nóng thì chuyển qua lạnh thấu xương, run lập cập, đắp 2 cái chăn vẫn còn lạnh. Răng lung lay cả hàm, miệng đắng ngét, húp cháo cầm hơi. Qua cơn phải tựa vách tường hoặc chống gậy đi đứng liu xiu. Vi trùng sốt rét tàn phá hồng cầu để lại nước da xanh mướt, môi thâm sì. Nó tấn công hệ thần kinh làm nghị lực con người bị bẻ gãy, bệnh nhân phát cuồng, lơ láo, đờ dại…

Chiện ma quanh dẫn ts Cạo và lính đi lạc suốt đêm trong rừng.

Mỗi lần nhớ chuyện đi lạc, tôi nghĩ ngay đến cái chòi ruộng âm u ma quái ở bìa rừng năm xưa!

Thế nào là ma quanh?.
Hồi nhỏ, ông bà hay kể rằng: "ma quanh nó dẫn người ta xa nhà, dấu vào trong bụi tre gai, rồi cho ăn ếch nhái. Mất người, cả xóm đốt đèn đuốc đi tìm mới thấy, đưa về nhà thì người như kẻ mất hồn. Thỉnh thầy pháp trục ma, mới khỏi bệnh".

Năm 1979, Đại đội 4 chúng tôi đóng quân ở bản Tà Đẹt. Nhiệm vụ của đơn vị là bảo vệ dân và truy quét tàn quân Pol Pot trên địa bàn được giao. Vào ngày cuối mùa mưa, dân báo: thỉnh thoảng ban đêm địch mò về phum X, cách chỗ chúng tôi chừng 6 km. Tôi lúc bấy giờ là Trung sĩ phụ trách trung đội được chỉ huy giao tổ chức lính đi phục kích.
Chiều hôm đó, tôi dẫn quân đi, đến khu rừng cánh làng hơn một cây số. Dừng chân, ém quân ở bên suối. Ăn uống xong, trời gần xẩm tối, tôi phân công 2 chiến sĩ ở lại, 8 người chúng tôi lên đường đi phục kích. Quá trình đi cắt rừng về hướng Phum, tôi chú ý quan sát ghi nhớ địa hình địa vật để đêm còn biết đường mà mò về lại chỗ ém quân. Nhớ là: qua một vạt ruộng, đi băng ngang một chòi trông lúa của dân, rồi men theo bờ ruộng vào Phum. 

Vingroup và sự trỗi dậy đầy nghi vấn của một đế chế kinh tế

28/06/2019
By Phùng Anh Khương
Nhà máy ô-tô VinFast của Vingroup tại Hải Phòng, ngày 25/9/2018. Ảnh: Reuters/Kham.

Chuyện bị hắc lào ở chiến trường K

Hai cái mộc chứng nhận lính K, đó là Hắc lào và Sốt rét.

Như lời bài hát: "Ai chưa qua chưa phải là đời" - Mình đã nếm mùi và vinh hạnh được đóng bằng chứng nhận cả hai, ngon hơn nữa đó là sốt rét đỉnh cao đến độ chập cheng!.

Kể qua chiện Hắc lào trước.

Ở K, đơn vị nào đóng quân mà phải dựa vào nguồn nước ao đầm nước đọng để sinh hoạt như ăn uống, tắm giặt. Hay vào mùa mưa ẩm ướt, quần áo đâu có xà bông thoải mái để giặt sạch, phơi chưa kịp khô, lính ta cứ thế ních vào. Rồi đi hành quân truy quét địch, mồ hôi nhuễ nhãi, một bộ quần áo mặc mấy ngày, hết nắng rồi mưa. Thì trước sau gì cũng bị dích Hắc lào.

Nó còn được gọi là Lác đồng tiền, là một bệnh do vi nấm gây nên. Thường nó bắt đầu đóng mộc ở chỗ vùng kín nóng ẩm nhất đó là chỗ chim cúc cu và hai bên bẹn. Mình bị ngay trên đầu chim, thế mới ác!. Có người bị đầu tiên ở đầu gối, nơi hay đọng mồ hôi, quần cọ qua cọ lại. Rồi phát triển quanh eo bụng theo lằn dây lưng quần. Bờ cõi mở mang không giới hạn! Nếu không chữa trị tới bến, nó có thể lây lan lên tận mặt. Ban đầu, bông nở nhỏ thôi, có vành tròn như cái đồng xu bé xíu, dần dần xuất hiện mụn nước li ti. Sau lớn dần thành cái khu chén, nối nhau thành từng vệt, từng dề. Loang lổ khắp toàn thân.

Ban ngày thường ngứa vào lúc đổ mồ hôi, nhưng ngứa nhất vào đêm, lính tha hồ đờn gãi đến toé máu! Rồi người này lây sang người khác... Có gì đó, mình liên tưởng đến câu ca "Nhớ ai như nhớ thuốc lào, đã chôn điếu xuống lại đào điếu lên" - Ở đây là con nấm, ta bôi thuốc thì nó lặn xuống trốn đào hào dưới da như con cái ghẻ. Trên mặt thì khô lành lên da non nhưng dưới thịt nó vẫn nằm ở đấy. Vậy là lính ta cào cấu, cứ thế và cứ thế, lớp mới chồng lớp cũ. 

Cạo cắn linh tinh... 4