Hình ảnh được ông André Salles, thanh tra các thuộc địa kiêm nhiếp ảnh gia, chụp trong chuyến đi kinh lý từ Bắc vào Nam vào năm 1898.
Đèo Cả từng là ranh giới Đại Việt - Chiêm Thành những năm 1471-1653 . Xung đột xảy ra triền miên tại nơi này mới có hình hài lãnh thổ hiện nay . Tên Đèo Cả được gọi từ khi người Pháp mở Quốc lộ 1 , trước đó đường mòn Thiên lý Bắc - Nam men theo phía tây dãy núi Đại Lãnh . Thiên nhiên tạo nên núi đèo hiểm trở nơi giáp ranh hai tỉnh Phú Yên - Khánh Hoà , dân gọi là đèo Cục Kịch . Người Pháp khảo sát mở đường ô tô phải vượt 98 vòng cua hẹp gấp khúc lên / xuống , trên bản đồ họ ghi là đèo Col Babonneau . Khi chưa có đường ô tô dân quen gọi " đường cái quan " do Nam triều mở lối để chuyển văn thư , tải lương , cáng võng quan chức đi kinh lý .
Nhờ có những tấm ảnh của ông Andre Salles mà ngày nay chúng ta có thể hình dung diện mạo đường mòn vượt Đèo Cả cuối Thế kỷ 19 .
(Nguồn ảnh: Gallica.bnf.fr, theo Kienthuc.net, chú thích: @Loi pham minh)
Đoàn tuỳ tùng đưa ông Tổng Thanh tra thuộc địa Pháp kinh lý Bắc - Nam trên đường cái quan năm 1898.
Mình đoán không phải ở Phú Yên, thấy hay hay nên đưa vào.
Chuẩn bị cáng võng ở phía bắc Đèo Cả, 1898.
Đoạn này, mình đoán phải chăng qua sông Bàn Thạch vào mùa khô.
Trạm Hảo Sơn ( chân Đèo Cả phía Bắc ) được rào kín bởi nơi này xưa nhiều cọp dữ !
Đoàn tuỳ tùng ông Thanh tra chuẩn bị vượt Đèo Cả . Nơi này cuối Thế kỷ 19 rất hoang vắng , chỉ có những người tìm trầm hương , kỳ nam lai vãng
Từ đỉnh núi đi xuống phía nam Đèo Cả ngày 27.4.1898
