Nghe
nói, từ nay Quân chủng Hải quân sẽ rà soát kỹ hơn, sẽ giảm bớt số nhà
báo trong các đoàn đi công tác, đi thăm Trường Sa. Lý do, là có một số
nhà báo coi đi Trường Sa như đi du lịch, hiệu quả tuyên truyền sau
chuyến đi Trường Sa không cao, viết bài không đúng sự thật, “tào lao”
như vụ N.Q.Đ… Nhưng khách thăm Trường Sa chưa hiểu Trường Sa, có phần lỗi của người mời khách đi thăm.
Mỗi
năm gần đây, có vài trăm nhà báo được cử, được mời ra Trường Sa. Có nhà
báo như ông Trương Minh Thắng, Tổng Biên tập báo Đắk Lắk, làm thơ tặng
lính Trường Sa với cảm xúc gượng ép, sượng như nồi cơm ít nước, thiếu
lửa, đã vậy còn minh họa thơ mình bằng ảnh lính Trung Quốc bồng súng
đứng bên cột mốc chủ quyền, quốc huy, bản đồ Trung Quốc! Có nhà báo làm
lính Trường Sa buồn, bực mình, như các cô ra đảo Phan Vinh, đảo Trường
Sa Đông. Đó chỉ là số ít. Đông hơn một chút, có những nhà báo coi ra
Trường Sa là dịp để “lên màu, thêm số má”.
Phần
đông nhất, các nhà báo hăm hở viết, với nhiệt huyết thật sự, tình cảm
thật sự dành cho Trường Sa. Nhưng trong cả ngàn bài báo được viết mỗi
năm về Trường Sa, có bao nhiêu bài thật sự đọng lại trong bạn đọc? Không
nhiều. Hầu hết là những bài viết về Trường Sa đổi mới, lính Trường Sa
vượt lên mọi khó khăn, thiếu thốn để hoàn thành nhiệm vụ ra sao, trồng
rau giỏi thế nào… Đó là những điều cần viết, rất cần. Nhưng năm này qua
năm khác, nhà báo ra Trường Sa hầu như chỉ có thể viết về những điều đó.
Cho nên, nếu có những nhà báo coi đi Trường Sa là một chuyến du lịch
không mất tiền, như bác Cựu Chiến Binh đã còm ở blog này, cũng không nên
trách họ nhiều quá. Họ có viết bài về Trường Sa, có lẽ cũng sẽ viết
theo công thức về đề tài quen thuộc, không nhiều thông tin.
Vụ
tàu hải giám Trung Quốc cản phá và cắt cáp của tàu Bình Minh 02 ở khu
vực bồn trũng Phú Khánh cho thấy, việc tuyên truyền về chủ quyền biển
đảo, trong đó có ý nghĩa của việc bảo vệ Trường Sa, quá trình hình
thành, xây dựng, bảo vệ các đảo ở đó là rất cần thiết. Nhưng, chính các
nhà báo ra Trường Sa cũng chưa được cung cấp đủ thông tin về những điều
này. Cho nên, có phóng viên báo Tuổi Trẻ, sau chuyến đi kéo dài một
tháng ở Trường Sa vẫn có nhận định hết sức ấu trĩ, sai lầm: “Mình đóng
giữ nhiều đảo ở Trường Sa hơn Trung Quốc thì tốn kém hơn, chứ chưa được
lợi lộc gì”. Ngắn gọn về chuyện này: Nếu chúng ta không còn các đảo ở
Trường Sa, đội tàu đánh bắt xa bờ của ta chắc phải xóa sổ, ngư dân chết
đói!
Những
thông tin đó ở đâu? Rất sẵn. Trong cuốn Lịch sử Hải quân Nhân dân Việt
Nam (1955 – 2005), trong cuốn “30 năm hình thành và phát triển của Đoàn
Trường Sa”, trong các tập sách về lịch sử hình thành, xây dựng các đảo ở
Trường Sa như Len Đao, Cô Lin, Tốc Tan…, sách “Những điều bộ đội Trường
Sa cần biết”… Nếu Cục Chính trị Hải quân, hoặc Ban Tuyên giáo Trung
ương chắt lọc thông tin trong các cuốn sách đó, soạn một cẩm nang cho
các nhà báo và mọi người khách ra Trường Sa, hiệu quả tuyên truyền về
chủ quyền và công cuộc bảo vệ chủ quyền tại Trường Sa chắc chắn sẽ được
nâng lên, trúng trọng tâm hơn nhiều…
Đó là nội dung chính của bài thứ 4 trong loạt bài “Nhà báo làm gì ở Trường Sa", tôi đăng trên blog ngày 31/5/2011.
Ba
năm sau, tàu HQ-561 chở đoàn cán bộ Ban Tuyên giáo Trung ương và Bộ
Thông tin Truyền thông đi thăm Trường Sa. Ngày 24/4/2014, khi tàu chạy
đảo qua đảo Đá Tây C, đảo Đá Tây A để tới đảo Đá Tây B, một số bác cứ
khăng khăng rằng Đá Tây A là căn cứ của Trung Quốc, ta làm gì xây được
to như thế. Mở máy tính cho các bác xem ảnh tôi chụp Đá Tây A tháng 4
năm ngoái, các bác cũng chưa chịu tin rằng, cái đảo các bác đang thấy là
của ta. Một anh bạn trong đoàn là Phó Giám đốc Sở Thông tin Truyền
thông tỉnh Nghệ An, đồng đội lính 779 với tôi dùng máy ảnh siêu zoom
chụp ảnh quốc kỳ Việt Nam trên đảo Đá Tây A, các bác mới chịu im.
Có
chuyện như thế, một phần vì các bác kém hiểu biết. Nhưng cũng có phần
do các bác bên Hải quân. Mỗi vị khách thăm Trường Sa được phát một cuốn
Sổ công tác Trường Sa, DK. Trong cuốn sổ này, sau phần giới thiệu về
những chặng đường lịch sử của Hải quân Nhân dân Việt Nam là phần quy
định về tổ chức, hoạt động của các đoàn đi thăm Trường Sa, DK1 và công
tác tuyên truyền về Trường Sa, DK1. Nhưng trong sổ không hề có bản đồ
quần đảo Trường Sa, không hề nhắc tới tình trạng tranh chấp của “5 nước,
6 bên” ở Trường Sa, số đảo Việt Nam đang đóng giữ ở Trường Sa và số đảo
bị các bên khác chiếm đóng, nói chung không có thông tin về quần đảo
Trường Sa. Cuốn sổ cũng không có thông tin về khu vực nhà giàn DK1, như:
Quá trình xây dựng các nhà giàn, số nhà giàn; Tại sao cần phải khẳng
định rằng khu vực nhà giàn DK1 là thềm lục địa Nam Việt Nam, không thuộc
quần đảo Trường Sa, không thể có tranh chấp với bất cứ quốc gia nào…
Khách
đi thăm Trường Sa không được cung cấp thông tin chính thống có hệ thống
về Trường Sa, nên khi đi thăm Trường Sa dễ ở tình trạng như thầy bói
xem voi, đi đến đâu biết sơ sơ đến đó. Hiểu biết về Trường Sa không có
hệ thống, hời hợt, làm sao tuyên truyền về Trường Sa đạt hiệu quả cao
được.
Còn một số hạn chế khác trong quy định về tuyên truyền, tôi sẽ nói tới ở bài khác.
Tham khảo:
