Một máy bay tư nhân của Pháp hạ cánh ở Sài Gòn năm 1925 Ảnh: Tư liệu của nhiếp ảnh gia Tam Thái Sau đó chiếc máy bay đáp xuống trường đua ngựa (nay là vị trí Bộ Chỉ huy quân sự TP.HCM ở đường Cách Mạng Tháng Tám). Người phi công lái chiếc máy bay ấy tên là Van Ven Borg.
Việc chiếc máy bay đáp xuống Sài Gòn được viên Thống đốc Nam kỳ báo
ra Phủ toàn quyền ở Hà Nội, vô tình gợi ý cho viên Toàn quyền Đông
Dương lúc bấy giờ là Albert Sarraut có chủ trương dùng máy bay vào mục
đích quân sự để đối phó với các cuộc nổi dậy của dân ta. Do đó qua năm
sau, y cử một phái đoàn chuyên viên về Pháp nghiên cứu việc đưa ngành
hàng không vào xứ thuộc địa này.
Trong Thế chiến thứ nhất (1914 - 1918), máy bay đã tham chiến ở
châu Âu. Sau này một số sĩ quan người Pháp tham chiến trở lại thuộc địa
Nam kỳ, đóng ở trại lính bộ binh, lập câu lạc bộ chơi máy bay. Họ mua bộ
phận rời từ Pháp, chở về Sài Gòn ráp lại, đem biểu diễn ở bãi trường
đua cũ, bay vào phía Chợ Lớn rồi quay về. Phía dưới đất phải đốt khói để
phi công biết được hướng gió, khi cất cánh và khi đáp xuống. Máy bay
thuở ấy có hai tầng cánh, bay chậm, gây ngạc nhiên thích thú cho người
xem.
Thực hiện chủ trương đưa ngành hàng không vào Đông Dương, ngày
31.1.1917 chính quyền Bắc kỳ cho xây sân bay Vị Thủy (thuộc tổng Thanh
Vị, huyện Minh Nghĩa, phủ Quốc Oai, Sơn Tây), rồi những chiếc máy bay
quân sự đầu tiên được chở bằng tàu thủy Ménam cập bến Hải Phòng. Ngày
13.7.1917, Toàn quyền Đông Dương ký Nghị định thành lập Sở Hàng không
Đông Dương đặt dưới sự chỉ đạo tối cao của Toàn quyền Đông Dương.
Xây dựng sân bay Tân Sơn Nhứt
| |
|
Tân Sơn Nhứt là tên một thôn nằm trên vùng đất cao phía bắc thành
phố Sài Gòn, cách trung tâm thành phố khoảng 5 km. Thôn này nguyên là
một giáp thuộc thôn Tân Sơn có từ thời Nguyễn Hữu Cảnh vào lập nền hành
chánh ở Gia Định, trải qua triều Gia Long đến triều Minh Mạng nâng lên
thành thôn Tân Sơn Nhứt thuộc tổng Dương Hòa Thượng, huyện Bình Dương,
phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định, với tứ cận: Đông giáp 2 thôn Phú Nhuận, An
Hội thuộc tổng Bình Trị Hạ. Tây giáp thôn Tân Sơn Nhì cùng tổng. Nam
giáp xã Phú Thọ thuộc tổng Tân Phong Thượng, huyện Tân Long và thôn Tân
Sơn Nhì. Bắc giáp 2 thôn Hạnh Thông Tây và An Hội thuộc tổng Bình Trị
Hạ.
Năm
1920, ngành hàng không lấy phần lớn diện tích của làng Tân Sơn Nhứt để
xây dựng sân bay, và gọi là sân bay Tân Sơn Nhứt. Phần đất còn lại nhỏ
hẹp không đủ tiêu chuẩn lập làng riêng, nên hợp với phần còn lại của
làng Chí Hòa sau khi trích một phần nhập vào thành phố Sài Gòn thành
làng Tân Sơn Hòa. Ban đầu sân bay Tân Sơn Nhứt chỉ dùng cho quân sự, lúc
đó chỉ mới một đường băng, nền đất trồng cỏ. Đến năm 1930 mới có một số
nhà cửa ở sân bay phục vụ cho Hãng hàng không Air Orient. Năm 1934,
đường băng mới được trải nhựa và bắt đầu xây nhà ga. Tuyến Hà Nội - Sài
Gòn - Hải Phòng - Xiêng Khoảng và ngược lại bay đầu tiên vào ngày
10.1.1921. Tuyến bay thẳng Hà Nội - Sài Gòn đầu tiên vào ngày 19.4.1921,
mỗi lượt mất 8 giờ rưỡi.
Năm 1930, chính quyền Sài Gòn muốn mở rộng sân bay để dùng cho máy
bay dân sự. Nhưng bấy giờ giá đất xung quanh sân bay đã cao vọt lên,
không đủ ngân sách để bồi thường. Người ta nghĩ tới việc tìm ở Cát Lái
thuộc Q.Thủ Đức một khu đất vuông vức, mỗi chiều 1.400 m để xây dựng sân
bay khác. Công việc chưa kịp tiến hành thì gặp lúc khủng hoảng kinh tế
thế giới nên xây dựng phải làm lại từ đầu, kinh phí thì quá lớn, chương
trình làm sân bay mới đành hủy bỏ, đành mở rộng sân bay Tân Sơn Nhứt cho
đỡ tốn kém.
Chuyến bay quốc tế đầu tiên của Hãng hàng không Pháp (Air France)
bay tuyến Paris - Sài Gòn - Paris trong 50 giờ (hồi đó chưa thể bay ban
đêm) mất vừa đúng một tuần lễ mới hạ cánh Sài Gòn ngày 28.12.1933, tiếp
đó là tuyến Sài Gòn - Batavia.
Như vậy, trước năm 1940 là thời điểm Đại chiến thế giới thứ hai lan
tới châu Á và Thái Bình Dương, đã có tuyến bay Đông Dương - Pháp mỗi
tuần một chuyến do hãng hàng không Pháp đảm trách, Sài Gòn - Singapore -
Indonésia do hãng hàng không Hà Lan đảm trách, Hà Nội - Hồng Kông -
Pénang do hãng hàng không Anh đảm trách, Hà Nội - Vân Nam do hãng hàng
không Âu - Á đảm trách, Hà Nội - Hồng Kông - Trùng Khánh do hãng hàng
không Trung Hoa đảm trách.
Ngày 2.12.1937, Toàn quyền Đông Dương ký Nghị định thành lập Sở
Hàng không dân dụng Đông Dương thay thế cho Sở Hàng không dân sự, để lo
việc khai thác các chuyến bay.
Nguyễn Đình Tư
(Trích từ Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ 1859 - 1954, NXB Tổng hợp TP.HCM 2016)
(Trích từ Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ 1859 - 1954, NXB Tổng hợp TP.HCM 2016)
Nguồn: Thanhnien
