Nghe Cấp trên phổ biến phái viên có thể xây dựng cơ sở mật tại địa phương công tác, nếu có kết quả sẽ được tài trợ. Nói vậy, tôi rất ưng cái bụng vì muốn có tai mắt trong dân. Lính tráng đâu học nghiệp vụ gì, tôi chỉ nghĩ chọn người sao cho đúng và đã là cơ sở mật thì cố mà giữ bí mật, vậy thôi.
Tôi nhắm đến một anh là dân quân xã tên Son, nhỏ con, tuổi chừng 40, khá thân thiện với bộ đội Việt Nam. Anh này tôi chấm vì ảnh không phải gốc người địa phương mà từ Kompuông Thum đến trú. Thường đi lại với bà con phum Khơlê ở xa trong rừng. Có tiếng gan lỳ, đã từng săn bắn voi. Và có lần tôi chứng kiến ảnh đứng bắn không cần tì, chỉ với một phát đạn CKC mà hạ được con nai cách 200 mét. Phần là dân quân nên có súng dễ bảo vệ mình nếu có tình huống xấu xảy ra.
Tôi tiếp cận, lôi kéo và hứa hẹn... Rồi căn dặn có việc gì thì anh tìm cớ gặp tôi hay Giảng đội phó, không gần gũi với bộ đội thêm nữa.
Có lần, anh Son báo tin là địch chừng một đại đội quân Sêrây Ka về phum Khơlê hoạt động, phum này cách đội công tác chừng mười mấy cây số. Tôi dẫn anh em đội công tác từ phum Siêm Buôk vào kiểm tra. Đang đi trên đường xe bò, lúc gần tới Phum thì phát hiện đội hình chúng từ rừng đang đi cắt ngang qua lộ, cách trước mắt 200 mét.
Ta thấy, địch không hay. Đội công tác bất ngờ nổ súng tập kích, địch chạy tán loạn vào rừng, mất hút. Ta thu được ít quân trang của địch. Theo Cơ sở báo và dân nói thì dẫn đường cho địch là hai người của Phum trong đó có một dân quân. Địch bị thương nhẹ 2 tên.
Lần sau, anh Son báo quân Kh'mer Đỏ hoạt động rất mạnh ở một xã thuộc tỉnh Kompuông Thum giáp giới. Mà dân xã này với dân Khơlê có bàn con với nhau, giao thương đi lại theo đường xe bò. Tôi nghĩ không vào hang hùm sao bắt được cọp nên nổi máu liều, hỏi: tình hình và đường sá anh quen thuộc, nếu tôi giả dân, dấu súng rồi trà trộn vào dân đi ngang ổ địch để nắm tình hình, liệu anh có dám dẫn? Anh mạnh dạn nói: Dám.
Tôi báo cáo và đề xuất kế hoạch lên Cấp trên thì Cấp trên không đồng ý với ý định phiêu lưu ấy.
Một lần khác, anh Son báo với Giảng (lên thay tôi làm đội trưởng) và Tường - đội phó là quân Sêrây Ka lại về Khơlê. Chúng đang đóng quân ở bìa rừng gần rẫy, cách phum chừng hơn 2 cây số. Giảng - Tường dẫn đội vào phục kích. Vừa đến nơi, chọn chỗ phục trên con đường từ rẫy về phum. Mới bày súng ống thì bất ngờ thấy bóng dáng hai người mang súng. Quân ta nổ súng diệt 2 tên. Té ra là 2 dân quân của Phum. Đoán là họ có quan hệ với địch nhưng tình ngay lý gian. Quan hệ quân - dân căng thẳng, năng nề. Tôi thay mặt ban chỉ huy tiểu đoàn 12 cùng cán bộ huyện Siêm Buôk vào tận nơi làm công tác dân vận. Giải thích chớ lầm âm mưu chia rẽ của địch rồi cho mỗi gia đình có người chết một bao gạo và một khúc vải. Từ đó mới êm.
Lần anh Tum Khùm - đội trưởng công tác Bạn bị cụt giò và bố Ly Diệt - trung đội trưởng dân quân xã hy sinh do địch phục kích, cũng trên đường vào phum nói trên. Đội vào đó, tôi không nhớ là do anh Son báo hay không. Đi mà lộ bí mật, dân biết tức địch biết nên dẫn đến thương vong đau lòng.
Dù nhiệm vụ nguy hiểm nhưng Cơ sở vẫn nhiệt tình, không sợ địch phát hiện trả thù. Anh còn báo những chuyện khác, không mấy quan trọng nên tôi không nhớ.
Để bù đắp cho gia đình anh, tôi lên thị xã Stung Treng, xin ông Sanh - phó đoàn chuyên gia dân chính tỉnh cho ảnh gạo. Rồi lên gặp thủ trưởng Quảng - trưởng phòng K báo cáo tình hình và xin kinh phí. Thiếu tướng Mai Tân phát ít tiền riel, tôi đem về cho ảnh.
Về sau, tôi chuyển công tác lên Đoàn bộ 5503 nên không biết sau này sự tình ra sao, phái viên có còn liên hệ mất thiết với cơ sở mật nữa hay không...
.....
