Ngược thời gian,
Khoảng giữa năm 1975, có một đoàn dân rất đông người dân tộc thiểu số, cả đàn bà trẻ nhỏ đi cắt rừng từ huyện Tà Veng và Vươn Say, tỉnh Ratanakiri vượt biên giới vào tỉnh Gia Lai - Kon Tum xin lánh nạn. Lúc bấy giờ quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Campuchia bình thường nên tỉnh GL-KT xin ý kiến Trung ương, TƯ không đồng ý. Thế là đoàn này tách làm hai, một ở "lì" lại biên giới Việt Nam, một đoàn nữa dắt nhau đi tỉnh Attapeu - Lào. Họ là người dân tộc có dòng tộc họ hàng ở hai tỉnh tiếp giáp Ngả Ba ĐD. Họ ra đi có tổ chức dưới sự lãnh đạo nguyên là cán bộ Kh'mer Đỏ và tộc trưởng cùng các già làng. Như vậy là hướng QK5 có người Campuchia chạy sang VN rất sớm, với số lượng đông, so với các nơi khác như QK7, QK9.
Tháng 9/1975, Dân và lực lượng ly khai nói trên chuyển về xã Ja Bốk (nay thuộc Ngọc Hồi KT). Được sự giúp đỡ của nhân dân tỉnh Gia Lai - Kon Tum, họ đã dần dần có cuộc sống ổn định, nhiều người trong số họ tham gia bộ đội VN và sẵn sàng trở về giải phóng quê hương.
Tháng 6/1978, Bộ tư lệnh Quân khu 5 quyết định thành lập Đoàn 578 (tương đương cấp sư đoàn). Đoàn có nhiệm vụ giúp Bạn xây dựng lực lương để quay về giải phóng Đông Bắc CPC. Lúc ấy, Ta coi Bạn như những hạt giống quý báu, nên Đoàn 578 được giữ tuyệt mật, không cho cán bộ chiến sĩ liên lạc với gia đình. Đoàn có các Phòng và những đại đội trực thuộc như: vệ binh, trinh sát, quân y... Bộ chỉ huy Đoàn gồm có:
- Trung tá Trần Tiến Cung - Đoàn trưởng, nguyên Trưởng phòng quân báo 73, MT Quảng - Đà.
- Trung tá Trần Văn Quảng (Đinh Trí) - Đoàn phó, nguyên tình báo thuộc Cục 2 ở Lào.
- Thượng tá Trần Ngọc Quế - Chính ủy, Thường vụ tỉnh ủy GL-KT
- Trung tá Vũ Khắc Thịnh, Phó Chính ủy kiêm Chủ nhiệm Chính trị.
- Thiếu tá ..... Tỵ - Chủ nhiệm Hậu cần, nguyên tình báo kinh tài ở Campuchia.
Tháng 7/1978, Đoàn 578 giúp Bạn tuyển chọn từ cán bộ và dân xã Ja Bôk thành lập và huấn luyện 1 tiểu đoàn với 5 đại đội. Tổng số 600 người. Ban chỉ huy tiểu đoàn gồm có:
Ông Sơi Keo làm Tiểu đoàn trưởng.
Ông Bu Thoong làm Chính trị viên.
Khoảng tháng 11/1978, VN bí mật liên hệ với Lào, dùng xe đưa đoàn tạm cư ở Lào về VN theo ngả Quảng Nam vòng về Kon Tum. Rồi đoàn này sát nhập vào đoàn CPC ở Ja Bôk. Đây là lực lượng hạt nhân để xây dựng quân khu Đông Bắc và các tỉnh đội Ratanakiri. Mondolkiri, Stung Treng, Preah Vihear và Kratie của CPC. Sau giải phóng, số cán bộ chủ chốt ít phát triển về Trung ương dù VN tin cẩn, do người dân tộc thiểu số ít học, trình độ thấp. Có người về Phnom Penh nắm vị trí cấp bộ như Bác sĩ Nu Bêng làm Bộ trưởng Y tế và Xã hội. Quan trọng hơn, có ông Bu Thoong làm Bộ trưởng Quốc phòng đầu tiên của CPC.
Đoàn 578 sau khi sang Stung Treng, đóng quân ở Cây số 3 trong khu vực Mặt trận 579. Qua năm 1980 rút gọn lại gọi là Phòng K chuyên gia của mặt trận, trực thuộc Bộ Tư lệnh, Thượng tá Trần Văn Quảng là Trưởng phòng này. Ông là người rất am hiểu nội bộ Lào và Đông Bắc CPC. Sau này nghỉ hưu, hàm Thiếu tướng. Ông còn làm cố vấn cho Cục 12 - TCII, Chủ tịch Hội CCB TP Đà Nẵng, rồi mất.
Hình 1:
Những đại diện vùng đông bắc Campuchia, tháng 10-1977. Bu Thoong đứng giữa. mặc áo sơmi trắng. Ảnh của Thiếu tướng Trần Tiến Cung.
Hình 2:
Đoàn trưởng 578 - Trần Tiến Cung (bên trái) cùng đồng đội tại Campuchia năm 1979. Ảnh của Thiếu tướng Trần Tiến Cung.
Hình 3:
Thiếu tướng Trần Quảng mặc áo trắng, kính râm, đầu hói. Ảnh của Võ Văn Sung, 1984.
Trần Hùng, người trong cuộc tổng hợp và rút gọn.
.jpg)
