Đó
là
tên bài báo Tuổi Trẻ, ghi cuộc trò chuyện Tuổi Trẻ với đạo diển
Lê Phong Lan. Cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam và cuộc chiến tranh
biên giới phía Bắc có nhiều điều để nói, nhưng ít được nói so với
hai cuộc chiến tranh với Pháp và Mỹ, đạo diển Lê Phong Lan nói:
“… thiếu sự tổng kết ngay trong nội
bộ ta, thiếu những bàn luận công khai…”,
như có những “bí mật” nào đó cần “giải mật”?!
Từng chứng kiến những gì diển
ra trước, trong và sau cuộc chiến tranh nầy trên biên giới An Giang
– quê hương tôi, tôi cũng có những day dứt như đạo diển Lê Phong
Lan. Bài viết dựa theo tập hồi ký và những bài viết khác của tôi từ
hơn 10 năm trước về cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam, qua trang
viet-studies xin trao đổi với đạo diển Lê Phong Lan và những ai cùng
quan tâm.
NGUYỄN MINH ĐÀO
(cựu chiến binh An Giang)
Lần giở
trang sử sau Hiệp định Genève về Đông Dương năm 1954, đất nước
Campuchia dưới triều đại Quốc vương Sihanouk theo đuổi đường lối đối
ngoại độc lập, trung lập, người dân Campuchia sống trong hòa bình no
ấm, trong khi hai nước láng giềng Việt Nam và Lào bước vào cuộc
kháng chiến chống Mỹ leo thang ngày càng ác liệt, thế giới gọi
Campuchia là “Ốc đảo hòa bình”.
Là nước trung lập,
nhưng Quốc vương Sihanouk hết lòng ủng hộ cuộc kháng chiến chống Mỹ
của Việt Nam, như chấp nhận các lõm căn cứ lực lượng kháng chiến
đứng chân ven biên giới, như cái gai trong mắt người Mỹ và chánh
quyền Sài Gòn nhưng họ không làm gì được, gọi đó là “đất thánh Việt
Cộng”. Campuchia còn chấp nhận miền Bắc Việt Nam nhập vũ khí từ
Trung Quốc vào cảng Sihanoukville, mở đường vận chuyển đến rừng tràm
Hà Tiên về miền Tây Nam Bộ…
Ngày 18 tháng 3 năm 1970, nhân ông
Hoàng Sihanouk đi nước ngoài, tướng Lon Nol đảo chánh lập chánh phủ
thân Mỹ. Khi ấy, tôi công tác ở Văn phòng Tỉnh đội trú đóng Chòm
vừng Nhơn Hội trên đất Campuchia sát biên giới, Chủ tịch Hồ Chí Minh
vừa qua đời mấy tháng, nay đối mặt với tình thế lưỡng đầu thọ địch
ai cũng lo buồn, trong khi đồn Nhơn Hội của quân đội Sài Gòn phát
loa chĩa về hướng biên giới ra rả ngày đêm: “Hởi cán binh Việt
cộng, Bác Hồ của các bạn không còn, Campuchia thay chánh phủ mới
không chứa các bạn trên đất họ, quân lực Việt Nam Cộng hòa sẽ tấn
công các bạn bất cứ lúc nào…”.
Trước ngày xảy ra cuộc đảo chánh ở
Campuchia, đoàn cán bộ lãnh đạo tỉnh An Giang 7 người và 1 Phó bí
thư Khu ủy Khu 8 cải trang đi công khai từ căn cứ Khu ủy ở Kiến
Phong về An Giang trên đất Campuchia, đến đồn Prek Chey đối diện khu
phố Long Bình huyện An Phú bị lính Campuchia bắt giữ, Tỉnh ủy cử
người đến thương lượng trả một số vàng khá lớn để chuộc nhưng không
thành. Không còn cách nào khác, Tỉnh đội tổ chức một phân đội tinh
nhuệ tập kích chiếm đồn Prek Chey giải thoát những người bị bắt.
Trận tập kích cố gắng hạn chế tối đa thương vong quân đồn trú, không
bắt tù binh và lấy bất cứ thứ gì. Tiếp theo cuộc đảo chánh của tướng
Lon Nol sau đó, đặt dấu chấm hết thời kỳ Campuchia thân thiện miền
Bắc và lực lượng kháng chiến miền Nam Việt Nam.
Vì sự sống còn của ta phải tiến đánh
quân Lon Nol. Đồng thời giúp “bạn” xây dựng thực lực
Để mở rộng địa bàn đứng chân
bảo toàn lực lượng, tiếp tục cuộc kháng chiến chống Mỹ, Tỉnh ủy,
Tỉnh đội buộc phải ra lệnh bộ đội địa phương tỉnh với 2 tiểu đoàn
thiếu và các đại đội độc lập, đánh quân Lon Nol sâu trên đất
Campuchia, quân ta tiến đến đâu quân Lon Nol đều bỏ chạy, làng mạc,
phố phường nguyên vẹn, người dân làm ăn sinh sống bình thường, trong
thời gian rất ngắn chiếm giử một vùng rộng lớn hai tỉnh Takeo và
Kandal, thu rất nhiều vũ khí, quân dụng.
Việc ta đưa quân lên Campuchia đánh Lon
Nol là bất khả kháng vì sự sống còn của ta. Để tranh thủ sự
ủng hộ của nhân dân Campuchia và “hợp pháp hóa” việc ta đưa quân lên
nước bạn, Tỉnh ủy chỉ đạo dựng “ngọn cờ Sihanouk”, phát động nhân
dân Campuchia đoàn kết cùng nhân dân Việt Nam chống Mỹ và Lon Nol,
được nhân dân Campuchia đồng tình ủng hộ. Các cơ quan và bộ đội tỉnh
di chuyển trú đóng sâu trên đất Camphuchia, đi đến đâu cũng được
người dân chào đón nồng nhiệt như người thân. Sau đó khoảng một
tháng, quân Sài Gòn tập trung binh lực mở các cuộc hành quân “Cửu
Long 1”, “Cửu Long 2”… đánh phá căn cứ của ta ven biên giới và thọc
sâu càn quét trên đất Campuchia, các cơ quan Tỉnh ủy, Tỉnh đội phải
phân tán nhỏ ém trong các khu rừng chồi, lau sậy, hay vườn cây ăn
trái tránh địch vô cùng vất vã trong nhiều ngày, may mà không bị tổn
thất đáng kể về người, nhưng thiệt hại vật chất khá lớn, vũ khí
chiến lợi phẫm thu của quân Lon Nol và cả của ta dự trử trước đó cất
dấu ở căn cứ hậu cần trên đất Campuchia ven biên giới Vạt Lài, huyện
An Phú bị quân Sài Gòn truy tìm phát hiện lấy hết! Trong khi đó các
đơn vị bộ đội tỉnh tiến sâu trên đất Campuchia trên một trăm cây số,
án ngử quân Lon Nol gần thị xã Takeo và Kandal, quân Sài Gòn không
với tới, gần như đứng ngoài vòng chiến sự.
Chiến tranh mở rộng sang Campuchia,
nhưng Mỹ và quân Sài Gòn không cứu được quân Lon Nol. Khi ấy, những
người cộng sản Campuchia (Khmer Đỏ) thực lực chưa có gì, cán bộ, bộ
đội An Giang giúp “bạn” tổ chức bộ máy chánh quyền, đoàn thể và các
lực lượng vũ trang. Riêng Tỉnh đội giúp “bạn” xây dựng mỗi tỉnh một
tiểu đoàn bộ đội địa phương, huấn luyện và trang bị vủ khí đầy đủ.
Cán bộ, bộ đội An Giang giúp “bạn” rất
nhiệt tình, có hiệu quả mong “bạn” vững mạnh cùng ta đứng chung
chiến hào chống Mỹ, vì lợi ích nhân dân hai nước. Lẽ ra “bạn” biết
ơn sự giúp đỡ đó đối xử tốt với ta. Nhưng không, “bạn” dần dần lộ rỏ
ý đồ chống ta, ngang nhiên nổ súng khiêu khích bộ đội, bắt thủ tiêu
cán bộ, chiến sĩ ta đi công tác lẻ tẻ. Ở các cơ quan Tỉnh đội có 4,
5 cán bộ bị chúng bắt giết dã man như các anh Ba Kỳ Nam, Chín Bình
Ton, Đình Trung, Bảy Sửu…! Đối với ta thì vậy, trong nội bộ chúng,
Khmer Đỏ loại bỏ những cán bộ do ta đào tạo, hai tiểu đoàn tỉnh An
Giang xây dựng giúp, vừa làm lể bàn giao xong ta quay đi, chúng tước
vủ khí giải tán tức thì.
Thái độ thù địch của Khmer Đỏ đối với
ta bất cứ cán bộ, chiến sĩ nào ở An Giang có mặt trên chiến trường
Campuchia lúc đó không lạ gì! Nhưng, các báo cáo của Tỉnh ủy, Tỉnh
đội gởi Khu ủy và Bộ tư lệnh Quân khu 8 về những vụ Khmer Đỏ nổ súng
khiêu khích bộ đội và giết hại cán bộ ta đều bị nghi ngờ không trung
thực, cho rằng nếu có “va chạm” với “bạn”, xem lại có phải lỗi trước
hết do cán bộ, chiến sĩ An Giang gây ra, nên “bạn” mới có phãn ứng
như vậy!? Cho đến sau ngày giải phóng miền Nam 30 tháng 4 năm 1975,
Khmer Đỏ bắn pháo, đưa quân đột kích bắn giết đồng bào, cướp phá một
số xóm ấp ven biên giới An Giang, Khu ủy và Bộ tư lệnh Quân khu 8
vẫn chưa xác định Khmer Đỏ là kẻ thù, cho đó là những “xung đột lẻ
tẻ”, “địa phương, cục bộ” và rằng Khmer Đỏ dù có xấu vẫn là
“bạn” của ta!!
Cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam thảm khốc
Để chuẩn bị chiến tranh, Khmer Đỏ phát
động binh lính và nhân dân Campuchia gieo rắc tư tưởng hận thù dân
tộc với Việt Nam, ra sức xây dựng quân đội, sơ tán dân xa vùng biên
giới, đào công sự, chiến hào, xây dựng trận địa pháo, trận địa xuất
phát tấn công, tập trung binh lực áp sát biên giới… Mọi động thái đó
diễn ra cách biên giới ta không xa nhưng ta không hay biết, cho đến
đêm 30 tháng 4 năm 1977, Khmer đỏ mở cuộc tấn công đồng loạt toàn
tuyến biên giới An Giang dài gần 100 km, mở màn cuộc chiến tranh
biên giới Tây Nam thảm khốc…! Các đồn biên phòng, bộ đội địa phương
tỉnh, huyện, dân quân tự vệ vùng biên giới, nhờ sớm nhận diện mạo kẻ
thù, đề cao cảnh giác sẵn sàng chiến đấu, anh dũng đánh trả đẩy lùi
các mũi tấn công của địch hạn chế tổn thất. Nhưng, không hiểu vì sao
Khu ủy, Bộ tư lệnh Quân khu 8 và Trung ương không đánh gía đúng bản
chất phản động của Khmer Đỏ và kẻ đứng phía sau chúng, chủ quan mất
cảnh giác, không có kế hoạch đối phó chiến tranh.
Sau đại thắng mùa Xuân năm 1975, tôi nghe các vị lãnh đạo nói: Mỹ
là tên đế quốc sừng sỏ ta còn đánh bại, từ nay không một tên xâm
lược nào dám đụng đến Việt Nam…! Chủ trương sớm “ra quân” hằng vạn
cán bộ, chiến sĩ và buông lõng công tác quốc phòng những năm đầu sau
giải phóng, chứng minh sự khinh suất của Ban lãnh đạo cấp cao đất
nước. Cho đến đêm “định mệnh” 30 tháng 4 năm 1977, khi khói lửa
chiến tranh đổ xuống khắp vùng biên giới Tây Nam bị bất ngờ mới nhận
mặt kẻ thù, điều quân, khiển tướng tổ chức chống đỡ trong thế bị
động, lúng túng! Tỉnh ủy, Tỉnh đội An Giang dù quá hiểu rõ bản chất
phản động của Khmer Đỏ từ những năm trước 1975, nhưng cũng không làm
gì khác hơn là tổ chức phòng thủ thụ động trên tuyến biên giới tỉnh
nhà, nên cũng rất bị động, lúng túng…!
Giửa năm 1977, tôi là Phó chủ nhiệm
Phòng chánh trị Bộ chỉ huy quân sự tỉnh (Tỉnh đội), nhận quyết định
chuyển ngành sang Văn phòng tỉnh ủy làm cán bộ nghiên cứu phụ trách
theo dõi khối Quân sự - an ninh; đặc biệt, theo dõi chiến sự chiến
tranh biên giới Tây Nam đang leo thang ngày càng ác liệt phục vụ sự
lãnh đạo của Tỉnh ủy.
Suốt chặng đường dài 30 năm đánh giặc
cứu nước đầy hy sinh gian khổ, đến ngày thắng lợi hoàn toàn 30 tháng
4 năm 1975, quân dân ta lại phải tiếp tục cầm súng chiến đấu bảo vệ
biên giới hai đầu của Tổ quốc, tiếp tục hy sinh xương máu hàng vạn
chiến sĩ, đồng bào và biết bao làng mạc, phố phường bị tàn phá…! Đây
là cuộc chiến tranh “kỳ quái” giữa ta với người “đồng chí” Campuchia
(Khmer Đỏ) và với người “đồng chí” phương Bắc “vĩ đại”.
Những năm 1975 – 1979 quan hệ Việt Nam
– Trung Quốc vốn là “đồng chí”, là “anh em như môi với răng” bổng
trở thành kẻ thù của nhau, đến mức Trung Quốc xúi giục Khmer Đỏ gây
chiến tranh biên giới Tây Nam chống ta và sau đó chính Trung Quốc
đưa quân gây chiến tranh biên giới phía Bắc “dạy cho Việt Nam một
bài học”! Hồi đó, nghe Đảng nói: Trung Quốc có “âm mưu bá quyền,
bành trướng”, là “kẻ thù trực tiếp của Việt Nam”, nhưng tôi
cũng như không ít người khi ấy không hiểu ngọn nguồn vì sao như vậy.
Sau nầy có điều kiện đọc các tài liệu tham khảo; trong đó có hồi ký
của cựu Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Trần Quang Cơ viết năm 2003 tôi tin
là khách quan, chân thật.
Hồi ký có đoạn:
“…
“Là nhân chứng lịch sử và cũng là người trực tiếp tham gia các họat
động ngoại giao nầy với tư cách là vụ trưởng vụ Bắc Mỹ - Bộ ngoại
giao, trực tiếp tham gia đoàn đàm phán về bình thường hóa quan hệ
với Mỹ ở Paris năm 1977, rồi ở Nữu ước năm1978, tôi thật sự đau xót
vì ta đã bỏ lở mất cơ hội củng cố thế đứng của Việt Nam trong hòa
bình để tập trung phát triển đất nước, sau bao năm chiến tranh…
“Việc ta từ chối lời đề nghị “bình thường hóa quan hệ không điều
kiện” của Mỹ, làm cao trước việc ASEAN ngỏ ý muốn Việt Nam tham gia
tổ chức khu vực nầy, theo tôi, đã đưa lại những hệ quả vô cùng tai
hại cho nhân dân và đất nước ta. Liệu Trung Quốc có dám tiếp tay cho
bọn diệt chủng Polpot khiêu khích ta và có dám đánh ta năm 1979, nếu
như Việt Nam sau chiến thắng 1975 có một chiến lược”thêm bạn bớt
thù” thực sự cầu thị hơn? Việc bình thường hóa quan hệ với Mỹ và gia
nhập khối ASEAN mãi ngót 20 năm sau (1995) ta mới thực hiện được một
cách khá chật vật”.
“…
Đây quả là sai lầm có tính chiến lược
trong đối ngoại của Đảng sau năm 1975, đưa đất nước rơi vào thãm họa
chiến tranh một lần nữa!
Với trách nhiệm của mình, tôi theo dõi
chiến sự qua báo cáo của Tỉnh đội và các huyện – thị biên giới,
thỉnh thoảng tháp tùng các vị trong Ban Thường vụ tỉnh ủy, hoặc Tỉnh
đội thị sát chiến trường tiếp xúc cán bộ, chiến sĩ nghe anh em báo
cáo: Khmer Đỏ là kẻ cuồng tín, vốn là “bạn” và là “học trò” của ta,
nên quá hiểu biết thủ đoạn chiến thuật của nhau, quân ta lại bố trí
đồn, chốt cố định, bộc lộ lực lượng phòng ngự thụ động, Khmer Đỏ cơ
động khi ẩn khi hiện… so đánh nhau với quân Sài Gòn khó khăn, ác
liệt hơn nhiều! Cán bộ, chiến sĩ ta ở các đồn biên phòng, bộ đội địa
phương tỉnh, huyện và dân quân tự vệ phải dàn quân chốt chặn ngày
đêm trên tuyến biên giới, đối mặt với địch đánh trả hết đợt tấn
công nầy đến đợt tấn công khác. Nhiều đồn, chốt bị địch đánh chiếm,
ta đánh phản kích chiếm lại năm lần, bảy lượt, giành nhau từng bờ
tre, ụ đất… Căng thẳng nhất là mùa nước năm 1978, toàn tuyến biên
giới nước ngập mênh mông, quân ta phải đấp công sự nổi, ngày đêm
sống và chiến đấu dưới tầm hỏa lực địch! Khó khăn, gian khổ cùng
cực, thương vong quân ta tăng lên từng ngày, những cán bộ, chiến sĩ
“gạo cội” bộ đội tỉnh sống sót sau cuộc chiến tranh với Mỹ hy sinh
rất nhiều, trong đó có những đồng đội thân quen với tôi như Bé Tám,
Tư Mưa, Sơn Bịch…! Dù hy sinh, gian khổ đến mấy, cán bộ, chiến sĩ
các Lực lượng vũ trang An Giang động viên nhau quyết tâm bám trụ
chiến đấu đến cùng, nhất định không rời bỏ trận địa vì trước mặt là
kẻ thù, phía sau là đồng bào, là quê hương, đất nước ta không có chổ
lùi…!
Khmer Đỏ thảm sát dân xã Ba Chúc và vụ di dời dân Khmer Bảy Núi về
tỉnh Hậu Giang (cũ)
Cuộc
chiến tranh biên giới Tây Nam thời gian không dài, nhưng tổn thất về
người và của quân dân ta ở An Giang vô cùng to lớn, có hai sự kiện
đau thương dù thời gian lùi xa, nhưng bất cứ ai chứng kiến nhớ lại
không khỏi bồi hồi xúc động:
Khi chiến tranh bùng phát, mặc dù có chủ trương ven tuyến biên giới
sơ tán người già, phụ nử, trẻ con, nhưng khi Khmer Đỏ đánh vỡ tuyến
phòng ngự của quân ta tràn vào chiếm Núi Tượng xã Ba Chúc mười ngày
trong tháng 4 năm 1978 phần lớn dân vẫn không sơ tán, Khmer Đỏ gây
ra vụ thãm sát kinh hoàng giết chết 3.157 người! Nghe những nạn
nhân sống sót kể lại và xem các bức ảnh chụp sau khi quân ta
đánh Khmer Đỏ rút chạy, xác người chết nằm chất chồng la liệt
khắp nơi…! Tội ác giết người man rợ như thời trung cổ của bọn
Khmer Đỏ “trời không dung đất không tha”!!
Sự kiện đau thương nầy tôi nghĩ có
phần trách nhiệm của đảng bộ, chánh quyền sở tại thiếu kiên quyết
vận động, thuyết phục dân sơ tán. Ngày nay, các nhà viết sử trong
tỉnh viết về sự kiện nầy chỉ đổ lỗi đồng bào xã Ba Chúc theo đạo
Hiếu Nghĩa, vì “…mê tín nên nghe lời bọn xấu chạy vào chùa Phi
Lai đọc kinh cứu mạng không chịu di tản…” (dự thảo Lịch sử tỉnh
và huyện Tịnh Biên).
Về vụ di dân Khmer Bảy Núi, gần cuối năm 1978 khi chiến tranh đang
diễn ra có lệnh Trung ương: An Giang phải di dời khẩn cấp toàn bộ
dân Khmer Bảy Núi về định cư ở tỉnh Hậu Giang. Ban Thường vụ tỉnh ủy
và Ủy ban Nhân dân tỉnh triệu tập cuộc họp khẩn gồm các vị lãnh đạo
hai huyện Bảy Núi Tri Tôn, Tịnh Biên và các ngành tỉnh liên quan
triển khai kế hoạch thi hành. Các vị lãnh đạo tỉnh giải thích:
Theo chỉ đạo Trung ương, phải đưa dân Khmer Bảy Núi về các tỉnh phía
sau, “để ngăn cắt không cho Khmer đỏ lợi dụng móc nối tổ chức chống
ta”. Lý lẻ không thuyết phục, nhưng không ai dám có ý kiến khác!
Việc di dời 70 ngàn dân Khmer với chặng đường dài hằng trăm cây số,
trong khi phương tiện vận tải của ta, chủ yếu đường sông rất hạn hẹp
vô cùng khó khăn! Nhưng, khó khăn nhất là giải thích, động viên dùng
“con ngáo ộp” Khmer Đỏ hù dọa, thúc ép đồng bào chịu rời bỏ nhà cửa,
ruộng đồng ra đi, vì họ nào muốn xa lìa nơi chôn nhao cắt rún, sinh
cơ lập nghiệp từ bao đời trên mãnh đất nầy, trong khi hiểm họa Khmer
Đỏ lúc ấy không như cán bộ tuyên truyền. Có mấy lần tôi cùng
các vị lãnh đạo Tỉnh ủy vào Bảy Núi kiểm tra, đôn đốc việc di dân,
chứng kiến cảnh người dân than khóc, kể lể trước khi ra đi trong
lòng vô cùng đau xót, thương cảm đồng bào, nhưng lệnh là phải thi
hành không có chọn lựa nào khác!
Thực hiện cuộc di dời dân không nhanh
gọn như kế hoạch, kéo dài đến đầu năm 1979, quân ta mở chiến dịch
tổng phản công tiến chiếm Phnom Phenh, đưa cuộc chiến tranh biên
giới Tây Nam lên đất Campuchia vẫn chưa xong. Khi ấy ông Nguyễn Văn
Linh, Ủy viên Bộ Chính trị phụ trách Dân vận đến An Giang, trong
buổi làm việc với Ban Thường vụ tỉnh ủy, ông Lê Văn Nhung (Tư Việt
Thắng), Bí thư tỉnh ủy báo cáo với ông Nguyễn Văn Linh việc di dân
Khmer, đề nghị ông cho đình chỉ, vì ta đã đánh chiếm Phnom Phenh,
hiểm họa Khmer Đỏ không còn. Ông Nguyễn Văn Linh viết điện mật gởi
Bộ Chính trị chuyển đề nghị của Tỉnh ủy. Hôm sau, điện mật của Tổng
bí thư Lê Duẩn gởi phúc đáp viết vắn tắt: “Việc nầy (di dân Khmer)
do anh Sáu Thọ (Lê Đức Thọ, Ủy viên Bộ Chính trị phụ trách chỉ đạo
chiến trường Tây Nam) chịu trách nhiệm, phải có ý kiến của anh…”!
Thế là việc di dân vẫn phải tiếp tục…!
Chủ trương di dời dân Khmer Bảy Núi về tỉnh Hậu Giang, xuất phát từ
quan điểm không tin người Khmer Bảy Núi, cho rằng nếu không di dời
vào sâu nội địa họ sẽ theo Khmer Đỏ chống ta, không phải để “bảo
đãm an toàn, tính mạng, tài sản của dân” như các nhà viết sử
trong tỉnh viết. Tôi nói chuyện nầy, những người cùng thời với tôi
còn sống trong tỉnh không lạ gì.
Việc đưa 70 ngàn dân Khmer an cư lập
nghiệp từ bao đời ở Bảy Núi về vùng đất lạ, khác nào một cuộc “đi
đày”, làm tiêu tan tài sản, nhà cửa, ruộng vườn, đảo lộn cuộc sống
người dân, mà các vị lãnh đạo cấp cao đất nước khi ấy ra quyết định
bất chấp hậu quả, bất chấp lòng dân và chẳng đếm xỉa ý kiến đảng bộ,
chánh quyền địa phương! Khi còn đánh nhau với Khmer Đỏ ở biên giới
thì nói sao cũng được, nhưng khi không còn đánh nhau vẫn phải tiếp
tục cuộc di dời dân Khmer, thì các nhà viết sử giải thích sao đây?
Sau khi đưa dân Khmer đi chuyến cuối
cùng, khắp vùng Bảy Núi các phum sóc người Khmer nhà cửa, chùa chiền
hoang tàn, xơ xác…! Mặc dù tỉnh Hậu Giang tiếp nhận người
Khmer tích cực giúp đỡ tạo điều kiện cho họ ổn định cuộc sống, nhưng
không thể kham nỗi, phát sinh nhiều vấn đề ngoài tầm khả năng của
tỉnh. Vã lại, người Khmer Bảy Núi ở vùng cao đã quen, nay đưa họ về
sống ở đồng bằng không thích nghi, vài tháng sau toàn bộ 70 ngàn dân
Khmer lục tục dắt díu nhau trở về Bảy Núi! Có ai nhìn thấy cảnh đồng
bào tay xách nách mang, gánh gồng tài sản, lùa dắt trâu bò đi bộ
hằng trăm cây số trở về phum sóc cũ, mới thấu hiểu cãm thương nổi
gian nan, vất vả của đồng bào!! Về đến nơi chôn nhao cắt rún đồng
bào trắng tay, không nhà ở, không có gì để ăn, đau ốm không thuốc
chữa trị, trẻ em không có trường đi học… đồng bào lâm vào cảnh khốn
cùng, chánh quyền phải cứu đói và giải quyết mọi hậu quả. Nhưng
trong điều kiện khi ấy ngân sách tỉnh nghèo nàn, dù có cố gắng cũng
chẳng thấm vào đâu, đồng bào phải tự xoay sở để sống còn…! Tôi nghe
có không ít người chết đói và chết vì bịnh tật do thiếu đói, nhưng
không biết bao nhiêu!?
Kế hoạch di dân Khmer phá sản, ta
không thể bắt đồng bào quay trở lại Hậu Giang, Tỉnh ủy báo cáo Trung
ương, nhận điện chỉ đạo của Trung ương: Tỉnh phải bố trí lại
nơi ở của đồng bào Khmer, tập trung ở từng khu vực sâu trong nội
địa, không để ở rải rác các phum sóc cũ, nhất là các phum sóc gần
biên giới, để “Khmer Đỏ không thể thâm nhập…”. Lại tiếp tục một chủ
trương sai lầm, nhưng tỉnh không thực hiện được và Trung ương cũng
lờ đi… !!
Sau cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam
Ngày 7/1/1979 quân ta đánh chiếm Phnom
Penh, 3 ngày sau tôi tháp tùng đoàn cán bộ lãnh đạo Tỉnh ủy, Tỉnh
đội An Giang thăm thị xã Tàkeo. Trên đường đi từ thị trấn Tịnh Biên
theo Quốc lộ 2 lên thị xã Tàkeo, hai bên đường làng mạc, phố phường
hoang vắng, đó đây xác người còn nằm phơi nắng giửa trời, từng tốp
xe bọc thép, xe vận tải chở quân của ta chạy trên đường, hay cụm lại
nghỉ ngơi dưới bóng râm. Thị xã Tà keo như một thành phố chết, không
điện nước, không chợ búa, không bệnh viện, không trường học, nhà
cửa, phố phường xơ xác, tiêu điều…Người dân từ đâu đó lục tục kéo về
đi thất thểu trên đường, quần áo rách rưới toàn một màu đen…! Hai
lần tôi đặt chân lên Campuchia, không như lần năm 1970 đánh Lon Nol
người dân vui mừng chào đón “anh bộ đội Việt Nam” như người thân,
lần này tôi cãm nhận trong ánh mắt họ như vừa vui, vừa e dè, ngại
ngùng điều gì đó…! Tôi cùng đoàn đi xem nơi ở của Tà Mốc - tên đồ tể
Khmer Đỏ và xem toà nhà của cố vấn Trung Quốc giửa hồ nước rộng như
nhà thuỷ tạ.
Theo sự phân công của Trung ương, An
Giang chịu trách nhiệm tỉnh Tà keo, tổ chức đoàn chuyên gia chánh
trị và đoàn chuyên gia quân sự mang phiên hiệu Đoàn 9905, cùng các
đơn vị bộ đội địa phương tỉnh tiếp tục truy quét tàn quân Khmer Đỏ
và giúp bạn xây dựng lực lượng, phát triển kinh tế, xã hội…từ con số
không kéo dài suốt 10 năm, tổn thất về người và của không đo đếm
được!
Cuộc kháng chiến chống Mỹ chấm dứt, hòa
bình được lập lại, những tưởng bước vào thời kỳ xây dựng hàn gắn vết
thương chiến tranh, phát triển kinh tế, người dân có cuộc sống ấm no
hạnh phúc… Thế nhưng, niềm tin và hy vọng dần dần tan theo mây khói,
do những chánh sách đối nội sai lầm của Đảng, làm chồng chất thêm
khó khăn sau chiến tranh, nhân dân nghèo đói, cùng với sai lầm trong
đối ngoại, đất nước bị bao vây cấm vận và rơi vào thãm họa chiến
tranh một lần nữa với hai người “đồng chí” láng giềng…!
Những sự thật cần biết
Đạo diển Lê Phong Lan mong muốn cuộc
chiến tranh biên giới Tây Nam được “giải mật”, nhưng qua những gì
tôi biết, tuy chỉ trong phạm vi địa phương cũng đủ nói lên tất cả,
tôi thấy không có gì bí mật, có điều người dân không dám nói và Đảng
không muốn nói, hay nói không đúng sự thật, thành ra chuyện không bí
mật thành bí mật.
Bộ
phim tài liệu của đạo diển Lê Phong Lan phát sóng trên kênh HTV9,
với tên “Biên giới Tây Nam – cuộc chiến bắt buộc”. Gọi đây là
“cuộc chiến bắt buộc”
là chính xác, vì Khmer Đỏ vô cớ xăm phạm biên giới Tây Nam nước ta,
buộc ta phải đánh trả tự vệ và tổng phản công đánh chiếm Phom-Phenh,
để loại trừ hiểm hoạ Khmer Đỏ cho đất nước. Sau
đó, không thể không giúp những người Khmer trong nhóm Hunsen, Heng
Samrin…ly khai Khmer Đỏ, họ với hai bàn tay trắng như Khmer Đỏ năm
1970, ta hết lòng hết sức giúp họ từng bước phát triển trưởng thành.
Điều quan trọng là giúp họ nhằm xây dựng một thể chế chánh trị
thân thiện với ta, để bảo đãm sự bình yên lâu dài vùng biên cương
này của Tổ quốc.
Nói “cuộc chiến bắt buộc”
là đúng, dù Khmer Đỏ thực hiện chánh sách diệt chủng với người dân
của chúng, nhưng nếu không động chạm đến biên giới lãnh thổ nước ta,
thì liệu ta có đưa quân đánh chúng phải chịu “sa lầy” hao người tốn
của trong 10 năm, còn mang tiếng “xâm lược” không? Theo tôi là
không! Nên nhớ, thời điểm ấy tình cảnh nước ta “rối như nồi canh
hẹ”, giải quyết những vấn đề trong nước và ngoài nước của ta đã hết
hơi hết sức, còn đâu lo chuyện “ăn cơm nhà vát tù và hàng tổng”. Làm
gì có chuyện tự dưng đưa “bộ đội tình nguyện Việt Nam làm nghĩa
vụ quốc tế cao cả trên nước bạn”, “cứu nhân dân Campuchia thoát hoạ
diệt chủng Khmer Đỏ”.
Bài phát biểu của Chủ tịch Quốc hội
Campuchia Heng Samrin tại lể kỷ niệm 35 năm ngày chiến thắng chế độ
diệt chủng Khmer Đỏ tại Hà Nội ngày 5/1 ông nói: “Chỉ có đất nước
Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đã tự nguyện
đưa con cháu và những người thân yêu của mình đến giúp giải phóng và
cứu tính mạng của người dân Campuchia trong lúc vô vàn nguy nan…”.
Đại diện cho người dân Campuchia ông phải nói như vậy và nói như vậy
là đúng, nếu ta không tiêu diệt Khmer Đỏ thì làm gì có đất nước
Campuchia ngày nay, nhưng đó chỉ phản ánh một phần sự thật lịch sử,
chưa phải căn nguyên việc ta can thiệp vào Campuchia.
Đạo
diển Lê Phong Lan nói:
“…sau cuộc chiến Mậu Thân 1968, khi một phần quân đội của chúng ta
bị đánh dạt qua biên giới Campuchia, lập căn cứ bên đó thì nhiều khu
tập kết vũ khí, đạn dược của chúng ta bị Khmer Đỏ tấn công, giết
người và cướp đi hết”. Sự thật là trong cuộc kháng chiến chống
Mỹ từ sau Đồng khởi năm 1960, cho đến Lon Nol đảo chánh ở Campuchia
năm 1970, lực lượng kháng chiến các tỉnh ven biên giới giáp
Campuchia, kể cả của Miền (R), khi nào bị quân Mỹ và Sài Gòn càn
quét, đánh phá gặp khó khăn thì thường chạy sang trú ẩn ven biên
giới trên đất Campuchia trong thời gian nhất định hoặc lâu dài, kể
cả xây dựng căn cứ hậu cần ở đó, không phải chỉ đến sau trận Mậu
Thân 1968. Và, như tôi viết ở trên, năm 1970 khi ta buộc phải đưa
quân lên Campuchia đánh Lon Nol, cộng sản Campuchia (Khmer Đỏ) thực
lực chưa có gì, chúng không có khả năng và cũng chưa ra mặt chống
ta, nên không có chuyện tấn công giết người và cướp vũ khí của ta
khi ấy.
Báo Tuổi Trẻ nêu câu hỏi: “… tại sao
Khmer Đỏ lại cố ý kích động sự thù hằn giửa hai dân tộc Việt
Nam và Campuchia?” và đạo diển Lê Phong Lan hỏi: “Đằng sau
cuộc chiến nầy là ai?” .
Như tôi viết ở trên, năm 1970 bất
đắc dĩ ta đưa quân lên Campuchia đánh Lon Nol vì sự sống còn của ta
và giúp Khmer Đỏ dần dần xây dựng phát triển thực lực “đủ lông đủ
cánh”, thì cũng dần dần Khmer Đỏ bộc lộ dã tâm chống Việt Nam, cho
đến ngày 30/4/1977 ồ ạt đưa quân tấn công toàn tuyến biên giới Tây
Nam nước ta. Và, kẻ đằng sau Khmer Đỏ chính là Trung Quốc,
không có Trung Quốc Khmer Đỏ không dám liều lĩnh gây chiến tranh
biên giới chống ta với qui mô chừng ấy, nhưng Trung Quốc nhúng “bàn
tay lông lá” của họ vào nắm Khmer Đỏ từ lúc nào và vì sao Trung Quốc
xúi giục Khmer Đỏ chống ta và sau đó xua quân gây chiến tranh biên
giới phía Bắc “dạy cho Việt Nam một bài học”, cho đến sau khi kết
thúc hai cuộc chiến tranh nầy một thời gian khá dài, Trung Quốc còn
tiếp tục “bảo trợ” Khmer Đỏ, đấu tranh giử ghế chúng ở Liên hiệp
quốc, làm cho cộng đồng quốc tế ngộ nhận “Việt Nam xâm lược
Campuchia”, phạm vi bài viết nầy tôi chưa nói được.
Trả lời
câu hỏi của báo Tuổi Trẻ, đạo diển Lê Phong Lan nói: “Để lấy lòng
dân và tập trung quyền lực thì kích động thù hằn dân tộc và gây
chiến là biện pháp đơn giản nhất…”. Ý kiến nầy tôi xin trao đổi
làm rỏ thêm:
Quê hương An Giang của tôi là vùng biên giới giáp Campuchia, thuở
nhỏ tôi đã biết người dân hai nước ở hai bên biên giới quan hệ gần
gũi như người láng giềng; trong kháng chiến chống Mỹ tôi từng sống
cùng đồng chí, đồng đội của tôi ở vùng biên giới trên đất Campuchia,
người dân Campuchia rất có cảm tình với chúng tôi, nếu không chúng
tôi không thể sống yên ổn ở đó và những năm tháng đánh quân Lon Nol
tôi cũng có mặt, chúng tôi rất hiểu tấm lòng người dân Campuchia với
Việt Nam, chỉ có một bộ phận nhỏ người Campuchia nhẹ dạ, cực đoan bị
thế lực phản động trong nước và nước ngoài, sau nầy là Khmer Đỏ
tuyên tuyền lôi kéo theo chúng chống Việt Nam, chứ đa số người dân
Campuchia rất thân thiện với Việt Nam, Khmer Đỏ xây dựng quân đội
chuẩn bị chiến tranh chống ta hàng vạn quân, nhưng chắc chắn không
phải tất cả đều tự nguyện theo chúng chống Việt Nam. Khmer Đỏ hoặc
thế lực nào khác ngày xưa, hay phe đối lập Sam Rainsy ngày nay ở
Campuchia muốn chống Việt Nam bao giờ chúng cũng giở luận điệu tuyên
truyền moi móc chuyện lịch sử xa xưa, kích động hận thù dân tộc rằng
“Việt Nam chiếm đất Campuchia…”, nhưng hiệu quả luận điệu ấy
không như chúng mong muốn.
Tôi đồng ý ý kiến đạo diễn Lê Phong Lan: “…Lịch sử là cái đã qua,
nhưng chúng ta có thể học hỏi nhiều từ lịch sử cho hôm nay và mai
sau…”. Và, đã là lịch sử thì phải khách quan, chân thật,
che dấu hay “vo tròn, bóp méo” sự thật lịch sử là có tội con cháu
mai sau./-
Tháng 01 năm
2014
Nhân kỷ niệm 35 năm kết thúc chiến
tranh biên giới Tây Nam
N.M.Đ
Tác giả gởi cho viet-studies ngày 22-1-14
*****
